Нефть Brent подорожала до $75,03 за баррель Самолет совершил экстренную посадку из-за мыши, обнаруженной пассажиром в коробке с едой США готовятся к введению санкций против пророссийского экс-премьера Грузии Архиепископ Баграт Галстанян: Настали времена украденной чести и радости Мы ответственны за судьбу армянства перед будущими поколениями: Послание Аршака Карапетяна по случаю Дня Независимости От имени Сержа Саргсяна утром воздана дань уважения и возложен венок в Воинском пантеоне «Ераблур» Архиепископ Езрас Нерсисян освятил новую армянскую церковь в селе Шаумяновском Ростовской области США гордятся тем, что продолжают поддерживать Армению – Блинкен «Интер» на своей официальной странице отметил, что Генрих Мхитарян уже сыграл в клубе 100 матчей «Здесь я понял, что мне хочется много снимать Родину»: Виген Ананян Мэр Еревана направил поздравительное послание по случаю Дня Независимости Республики Армения Число погибших при израильском ударе в Ливане выросло до 12
Русский
Հայերեն English
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ … խաչբառ

ՖՈՏՈ
Կիսվել

Խաչբառերը (անգլ.՝ Crossword, բառացի՝ «խաչվող բառեր»), ամենատարածված բառախաղերն են աշխարհում։ Անհրաժեշտ է գտնել առաջադրվող հարցի պատասխանը և տեղադրել խաչբառի ցանցի համապատասխան համարով վանդակներում։ Լրացված բառերը հատվում են միմյանց, ինչն օգնում է խաչբառը լուծելուն։ Ներկայումս կան խաչբառերի մի քանի տարատեսակներ; Բայց ե՞րբ է կազմվել առաջին խաչբառը:

Խաչբառերի ծագումը ստույգ չէ։ Ենթադրվում է, որ առաջին խաչբառերը կազմվել են հին ժամանակներում բազմազան տառային հանելուկների տեսքով: Երբ 1868 թվականին հռոմեական Կարինիում բնակավայրի պեղումների ժամանակ անգլիացի հնագետները հայտնաբերել են 3-ից 4-րդ դարերի մի սալիկ, որի վրա պատկերված էր յուրօրինակ մի խաչբառ, նրանք, պարզապես չեն կարողացել այդ գտածոն միանշանակ գնահատել, քանի որ այդ ժամանակ խաչբառը, ներկայիս պատկերացմամբ, չկար։ Այլ է 1936 թվականի Պոմպեյի պեղումների ժամանակ հայտնաբերված սյունը, որի վրա հստակ երևում են հատվող բառեր, որոնք կարդացվում են ինչպես վերևից ներքև ու ձախից աջ, այնպես էլ հակառակ ուղղություններով։ Այսինքն կարելի է ասել, որ մեր թվարկության 79 թվականի այդ ստեղծագործությունը ժամանակակից խաչբառի հնագույն նախնին է։ Բայց այն հնության ռեկորդակիրը չէ։ ԱՄՆ-ի Բալթիմորի համալսարանի հավաքածուում պահվում է Կրետե կղզում գտնված չորս հազար տարվա հնություն ունեցող այնպիսի մի աղյուսակի պատճեն, որի հիմքում ընկած է, այսպես կոչված, «մոգական քառակուսին», որտեղ միևնույն բառերը, իրար հետ հատվելով, կարդացվում են և՛ հորիզոնական, և՛ ուղղահայաց ուղղություններով։ Ուրեմն, այդպիսի խաղերով զբաղվել են դեռևս անտիկ ժամանակներում։ Համարվում էր, որ «մոգական քառակուսին» պաշտպանում է բոլոր փորձանքներից ու չար աչքից։ Բայց հետագայում դրանք տարածում չեն գտել, և նոր ժամանակներում փաստորեն նորից է ստեղծվել խաչբառը։ Իսկ այն խաչբառը, որ մենք սովոր ենք տեսնել հիմա ստեղծվել է կամ 19-րդ կամ 20-րդ դարում և նրա ստեղծմանը հավակնում են միանգամից երեք անգլալեզու պետություններ։ Անգլիայի բնակիչները վստահ են, որ խաչբառը սկիզբ է առնում Բրիտանական կղզիներից։ Հեղինակավոր «Բրիտանական հանրագիտարանը»՝ «Բրիտանիկան», պնդում է, որ այդպիսի առաջին առաջադրանքները կազմում էր ոմն Մայքլ Դևիս, որն իր ստեղծագործությունները հրապարակում էր լոնդոնյան «Թայմս» թերթում 19-րդ դարի վերջում։

Այդ փաստը ոչ ոք չի վիճարկում, բայց հարց է ծագում. կարելի՞ է արդյոք խաչբառ համարել երեխաներին հասցեագրված խաղը: Ըստ ամերիկացիների 1913 թվականի Սուրբ Ծննդյան նախօրեին է «Նյու Յորք ուորլդ» թերթի աշխատակից Արթուր Ուինին տոնական թողարկման համար պատրաստել խաչբառ: 32-բառանի այդ խաչբառը դեկտեմբերի 21-ին հրապարակվել է թերթի կիրակնօրյա «Ֆան» հավելվածում և դարձել հիանալի նվեր ոչ միայն Ծննդյան տոները դիմավորող բազմաթիվ ընթերցողների, այլ նաև ամբողջ մարդկության համար։ Առաջին հրապարակումից հետո թերթի խմբագրությունը ողողվել է բազմաթիվ նամակներով, որոնցում ընթերցողները խնդրել են շարունակել գրավիչ խաղը, ինչը, իհարկե, մեծ հաճույքով արվել է։ Կա նաև խաչբառի ստեղծման երրորդ «հարավաֆրիկյան» վարկածը։ Ըստ այդ վարկածի խաչբառը անգործությունից ստեղծել է երեք տարվա ազատազրկման դատապարտված անհաջողակ ավտոսիրող Վիկտոր Օրվիլը բանտում եղած ժամանակ: Նա ընտրելով իր աշխատանքներից լավագույնը փոստով այն ուղարկել է Քեյպթաունի կենտրոնական թերթերից մեկի խմբագրին: Այն թերթում հայտնվել է նոր խորագրով, Օրվելը սկսել է խաչբառեր մատակարարել իսկ երբ ազատվել է բանտից նրա հաշվին եղել է 9 միլիոն դոլար, որը նա վաստակել էր խաչբառներ կազմելով։

Խաչբառի պատմության մեջ կարևոր պահ է եղել 1923 թվականը, երբ  ԱՄՆ-ում լույս է տեսել առաջին խաչբառային ժողովածուն, որը վաճառվել է այն ժամանակների համար աննախադեպ՝ 750 հազար տպաքանակով։ 1924 թվականին ստեղծվել է «Խաչբառերի սիրահարների ամերիկյան միություն»-ը, որի անդամները հաստատել են խաչբառի միասնական կանոններ, որոնք հետագայում չնչին փոփոխությունների են ենթարկվել։

Կ. Խաչիկյան

Կիսվել
Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Лента новостей
Нефть Brent подорожала до $75,03 за баррель Самолет совершил экстренную посадку из-за мыши, обнаруженной пассажиром в коробке с едой США готовятся к введению санкций против пророссийского экс-премьера Грузии «У лающей собаки нет зубов, чтобы кусаться»: «Гражданский договор» снова демонстрирует свои страхиАрхиепископ Баграт Галстанян: Настали времена украденной чести и радости Мы ответственны за судьбу армянства перед будущими поколениями: Послание Аршака Карапетяна по случаю Дня НезависимостиОт имени Сержа Саргсяна утром воздана дань уважения и возложен венок в Воинском пантеоне «Ераблур» Архиепископ Езрас Нерсисян освятил новую армянскую церковь в селе Шаумяновском Ростовской области США гордятся тем, что продолжают поддерживать Армению – Блинкен «Интер» на своей официальной странице отметил, что Генрих Мхитарян уже сыграл в клубе 100 матчей «Здесь я понял, что мне хочется много снимать Родину»: Виген Ананян Мэр Еревана направил поздравительное послание по случаю Дня Независимости Республики Армения Число погибших при израильском ударе в Ливане выросло до 12 «Ухудшение отношений с ЕАЭС может иметь цепные и катастрофические последствия для Республики Армения» - Аршак КарапетянГлава делегации ЕС в Армении поздравил республику с Днем независимости По следам скандальных записейГрайр Гегамян назначен военным атташе Армении в США Поправки в Конституции должны быть направлены не на отказ от исторической правды, а на сохранение государственности и территориальной целостности: Аршак КарапетянЗахарова заверила о скором суде над азербайджанскими убийцами миротворцев РФ в Нагорном Карабахе Нефть Brent подешевела до $74,68 за баррель Рубен Варданян – Пашиняну: Каждый думает о действиях другого, исходя из моделей и принципов своей жизни ABC: Израиль 15 лет готовил операцию по подрыву пейджеров в Ливане СМИ: В центре Еревана произошла потасовка с участием десятков человек «Паст». Никол Пашинян в своем «репертуаре». Кто бросит ему спасательный круг? BBC: Что происходит с Рубеном Варданяном и другими армянами в азербайджанских тюрьмах Brent подешевела до $73,32 за баррель на данных API о росте запасов нефти в США В Белом доме ознакомились с мирным планом Зеленского и сочли его рабочим Лига чемпионов: Матчи дня Восьмилетняя девочка угнала автомобиль у собственной матери и 25 минут каталась на нем Всё тайное рано или поздно становится явным Сколько снарядов нужно купить, чтобы эти Индийские артиллерийские средства дали результат? Аршак КарапетянВ армянских церквях России и Беларуси отметили праздник Воздвижения Животворящего Креста Господня Brent торгуется у $71,6 за баррель Статуя богини Анаит доставлена из Великобритании в Армению В Армению доставлены 6 мусоровозов – они будут переданы мэрии Еревана Два человека пострадали в ДТП в Лорийской области Летевший из Еревана в Москву борт «Аэрофлота» вынужденно сел в Астрахани Архиепископ Галстанян посетил парламент Армении – он готов к встрече с представителями правящей партии Задержан глава военного представительства Минобороны РФ «Подарок» власти Аршаку КарапетянуОтношения Армении с Россией должны быть на самом важном месте, а у Запада нет того продукта безопасности, который он может предоставить Армении: Аршак КарапетянВИДЕО։ Диаспора имеет серьзный потнциал для обеспечения безопасности Армении: КарапетянДТП в Ереване: водитель скончался в больнице В МИД РА 16 сентября состоится официальная встреча министров иностранных дел Армении и Франции Оверчук о разблокировке коммуникаций: Россия готова помогать, исходя из принципов суверенитета и юрисдикции Армении После проливного дождя Ереван вновь затопило Рукописную Библию XIV века продали почти за $7 млн. Диаспора имеет серьезный потенциал для обеспечения безопасности Армении: КарапетянУкраинские силы не в состоянии использовать западное оружие: Путин Директор Национального центра ожогов и дерматологии: Число обращающихся к нам людей увеличивается
Вся лента »
Самое популярное
По следам скандальных записей Поправки в Конституции должны быть направлены не на отказ от исторической правды, а на сохранение го... «Ухудшение отношений с ЕАЭС может иметь цепные и катастрофические последствия для Республики Армения... Всё тайное рано или поздно становится явным Сколько снарядов нужно купить, чтобы эти Индийские артиллерийские средства дали результат? Аршак Кар...
Опрос