ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Սոչիի հանդիպումը թուլացրել է լարվածությունը

ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

etpress.ru-ն գրում է, որ նոյեմբերի 26-ին Սոչիում Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների բանակցությունները տեղի ունեցան հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակի կտրուկ սրումից հետո, երբ Բաքուն ներխուժել էր Հայաստանի ինքնիշխան տարածք։ Միայն Ռուսաստանի ղեկավարության լուրջ միջնորդական ջանքերից հետո են բախումները դադարել։ Սահմանային հակամարտությունը կարգավորելուց հետո Մոսկվան բանակցությունների սեղանի շուրջ է վերադարձրել Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդներին... գոնե որոշ ժամանակով:

Երեք ժամ տևած բանակցությունների արդյունքը նոր համատեղ հայտարարություն է, որը ստորագրել են Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները։ Դրանում, մասնավորապես, արձանագրվել են այն առաջնահերթ հարցերի շուրջ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները, որոնց վերաբերյալ, ըստ ամենայնի, կողմերը եկել են նախնական որոշումների։ Նախ, դա պետական ​​սահմանի սահմանազատման հայ-ադրբեջանական երկկողմ հանձնաժողովի ստեղծումն է Ռուսաստանի խորհրդատվական աջակցությամբ։ Ավելին, Վլադիմիր Պուտինն ասել է, որ այդ գործընթացի մեխանիզմները կստեղծվեն մինչև տարեվերջ։ Երկրորդը  կոնկրետ քայլերն են տարածաշրջանում տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման համար։ Այդ հարցն արդեն փոխվարչապետների ձևաչափով եռակողմ հանձնաժողովի իրավասության տակ է։ Հայաստանի վարչապետը հայտարարել է, որ հանդիպումն անցել է դրական մթնոլորտում, կողմերը քննարկել են նախկինում ուրվագծված բոլոր հարցերը. «Մենք հստակեցրել ենք մեր դիրքորոշումները, և պարզվել է, որ որոշ հարցերում մենք որևէ հակասություն չունենք, ինչպես թվում էր այս հանդիպումից առաջ»։ Փաշինյանը նաև հայտնել է Հայաստանի պատրաստակամությունը «մեր երկրի և մեր տարածաշրջանի համար բացելու խաղաղ զարգացման դարաշրջան»։ Դատելով Իլհամ Ալիեւի հայտարարություններից նա նույնպես գոհ է Սոչիի հանդիպման արդյունքներից։

Բնականաբար, միմյանց դեմ պատերազմող երկրների ղեկավարների նման հայտարարությունները չեն նշանակում, որ Սև ծովի ափին կայացած հանդիպումը լուրջ բեկում է առաջացրել հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հարցում։ Խորը բաժանումները պահպանվում են. ըստ ամենայնի, եկել է ժամանակը, երբ աշխարհաքաղաքական իրավիճակի կամ օբյեկտիվ իրողությունների պատճառով Երևանն ու Բաքուն պետք է կոնկրետ քայլեր ձեռնարկեն տարածաշրջանում իրավիճակը կայունացնելու համար։ Այլ հարց է, թե որքանո՞վ է իրական դրանց իրականացումը և ի՞նչ ժամկետներում։ Ակնհայտ է, որ իրավիճակի զարգացման նման սցենարով առաջին հերթին շահագրգռված է Ռուսաստանը։ Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում հետագա անորոշությունը հղի է անկանխատեսելի հետևանքներով Անդրկովկասում։ Այս տարածաշրջանը, անցյալ տարվա Լեռնային Ղարաբաղում 44-օրյա պատերազմից հետո, աստիճանաբար դառնում է համաշխարհային խաղացողների գրավչության կենտրոնը։ Սիրիայի օրինակը ցույց է տալիս, որ որքան շատ երկրներ են ձգտում խորացնել իրենց ազդեցությունը կոնկրետ տարածաշրջանում, այնքան մեծ է ապակայունացման հավանականությունը։ Անդրկովկասը այսօր գտնվում է Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Իրանի, ավելի քիչ՝ ԱՄՆ-ի և Եվրամիության աշխարհաքաղաքական շահերի գոտում։ Այստեղ աճում է Իսրայելի, Մեծ Բրիտանիայի, Չինաստանի, Հնդկաստանի և Պակիստանի ակտիվությունը։

Այս իրավիճակում Մոսկվան, անկասկած, ջանքեր է գործադրում առավելագույնը վերականգնելու ԽՍՀՄ փլուզման պատճառով կորցրած տարածաշրջանի նկատմամբ վերահսկողությունը։ Եվ, համենայնդեպս, վճռորոշ, եթե ոչ առաջատար դեր խաղալ, ինչպես նաև խաղաղեցնել, առաջին հերթին, տարածաշրջանային մյուս պետությունների՝ Թուրքիայի և Իրանի հավակնությունները։

Այդուհանդերձ, եթե Մոսկվային չհաջողվի «կարգավորել» իրավիճակը հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում, նա ստիպված կլինի զիջել իր դիրքերը Անդրկովկասում, ինչը, իր հերթին, անխուսափելի խնդիրների կհանգեցնի նրա համար թե՛ մնացած Կովկասում, թե՛ այլ երկրներում և մերձավոր Մերձավոր Արևելքում։ Հենց այս հանգամանքով կարելի է բացատրել Ռուսաստանի ներկայիս քայլերը, որը շարունակում է մնալ Երևան-Բաքու երկխոսությունը զարգացնելու կոնկրետ գործողություններ ձեռնարկող միջնորդ։ Ինչպես երևում է, Մոսկվային ընդհանուր առմամբ մինչ այժմ հաջողվել է իրավիճակը վերահսկողության տակ պահել։ Հարցը միայն այն է, թե արդյո՞ք դա պայմանավորված է նրանով, որ մյուս խաղացողները, մասնավորապես Թուրքիան, որոշակի պայմանավորվածությունների ուժով, այսօր հակված են դրան շատ չմիջամտելու, թե՞ դա տարածաշրջանի ներկայիս վերաֆորմատավորման տրամաբանությանը մաս է կազմում։

etpress.ru-ն գրում է, որ նոյեմբերի 26-ին Սոչիում Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների բանակցությունները տեղի ունեցան հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակի կտրուկ սրումից հետո, երբ Բաքուն ներխուժել էր Հայաստանի ինքնիշխան տարածք։ Միայն Ռուսաստանի ղեկավարության լուրջ միջնորդական ջանքերից հետո են բախումները դադարել։ Սահմանային հակամարտությունը կարգավորելուց հետո Մոսկվան բանակցությունների սեղանի շուրջ է վերադարձրել Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդներին... գոնե որոշ ժամանակով:

Երեք ժամ տևած բանակցությունների արդյունքը նոր համատեղ հայտարարություն է, որը ստորագրել են Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները։ Դրանում, մասնավորապես, արձանագրվել են այն առաջնահերթ հարցերի շուրջ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները, որոնց վերաբերյալ, ըստ ամենայնի, կողմերը եկել են նախնական որոշումների։ Նախ, դա պետական ​​սահմանի սահմանազատման հայ-ադրբեջանական երկկողմ հանձնաժողովի ստեղծումն է Ռուսաստանի խորհրդատվական աջակցությամբ։ Ավելին, Վլադիմիր Պուտինն ասել է, որ այդ գործընթացի մեխանիզմները կստեղծվեն մինչև տարեվերջ։ Երկրորդը  կոնկրետ քայլերն են տարածաշրջանում տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման համար։ Այդ հարցն արդեն փոխվարչապետների ձևաչափով եռակողմ հանձնաժողովի իրավասության տակ է։ Հայաստանի վարչապետը հայտարարել է, որ հանդիպումն անցել է դրական մթնոլորտում, կողմերը քննարկել են նախկինում ուրվագծված բոլոր հարցերը. «Մենք հստակեցրել ենք մեր դիրքորոշումները, և պարզվել է, որ որոշ հարցերում մենք որևէ հակասություն չունենք, ինչպես թվում էր այս հանդիպումից առաջ»։ Փաշինյանը նաև հայտնել է Հայաստանի պատրաստակամությունը «մեր երկրի և մեր տարածաշրջանի համար բացելու խաղաղ զարգացման դարաշրջան»։ Դատելով Իլհամ Ալիեւի հայտարարություններից նա նույնպես գոհ է Սոչիի հանդիպման արդյունքներից։

Բնականաբար, միմյանց դեմ պատերազմող երկրների ղեկավարների նման հայտարարությունները չեն նշանակում, որ Սև ծովի ափին կայացած հանդիպումը լուրջ բեկում է առաջացրել հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հարցում։ Խորը բաժանումները պահպանվում են. ըստ ամենայնի, եկել է ժամանակը, երբ աշխարհաքաղաքական իրավիճակի կամ օբյեկտիվ իրողությունների պատճառով Երևանն ու Բաքուն պետք է կոնկրետ քայլեր ձեռնարկեն տարածաշրջանում իրավիճակը կայունացնելու համար։ Այլ հարց է, թե որքանո՞վ է իրական դրանց իրականացումը և ի՞նչ ժամկետներում։ Ակնհայտ է, որ իրավիճակի զարգացման նման սցենարով առաջին հերթին շահագրգռված է Ռուսաստանը։ Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում հետագա անորոշությունը հղի է անկանխատեսելի հետևանքներով Անդրկովկասում։ Այս տարածաշրջանը, անցյալ տարվա Լեռնային Ղարաբաղում 44-օրյա պատերազմից հետո, աստիճանաբար դառնում է համաշխարհային խաղացողների գրավչության կենտրոնը։ Սիրիայի օրինակը ցույց է տալիս, որ որքան շատ երկրներ են ձգտում խորացնել իրենց ազդեցությունը կոնկրետ տարածաշրջանում, այնքան մեծ է ապակայունացման հավանականությունը։ Անդրկովկասը այսօր գտնվում է Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Իրանի, ավելի քիչ՝ ԱՄՆ-ի և Եվրամիության աշխարհաքաղաքական շահերի գոտում։ Այստեղ աճում է Իսրայելի, Մեծ Բրիտանիայի, Չինաստանի, Հնդկաստանի և Պակիստանի ակտիվությունը։

Այս իրավիճակում Մոսկվան, անկասկած, ջանքեր է գործադրում առավելագույնը վերականգնելու ԽՍՀՄ փլուզման պատճառով կորցրած տարածաշրջանի նկատմամբ վերահսկողությունը։ Եվ, համենայնդեպս, վճռորոշ, եթե ոչ առաջատար դեր խաղալ, ինչպես նաև խաղաղեցնել, առաջին հերթին, տարածաշրջանային մյուս պետությունների՝ Թուրքիայի և Իրանի հավակնությունները։

Այդուհանդերձ, եթե Մոսկվային չհաջողվի «կարգավորել» իրավիճակը հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում, նա ստիպված կլինի զիջել իր դիրքերը Անդրկովկասում, ինչը, իր հերթին, անխուսափելի խնդիրների կհանգեցնի նրա համար թե՛ մնացած Կովկասում, թե՛ այլ երկրներում և մերձավոր Մերձավոր Արևելքում։ Հենց այս հանգամանքով կարելի է բացատրել Ռուսաստանի ներկայիս քայլերը, որը շարունակում է մնալ Երևան-Բաքու երկխոսությունը զարգացնելու կոնկրետ գործողություններ ձեռնարկող միջնորդ։ Ինչպես երևում է, Մոսկվային ընդհանուր առմամբ մինչ այժմ հաջողվել է իրավիճակը վերահսկողության տակ պահել։ Հարցը միայն այն է, թե արդյո՞ք դա պայմանավորված է նրանով, որ մյուս խաղացողները, մասնավորապես Թուրքիան, որոշակի պայմանավորվածությունների ուժով, այսօր հակված են դրան շատ չմիջամտելու, թե՞ դա տարածաշրջանի ներկայիս վերաֆորմատավորման տրամաբանությանը մաս է կազմում։

etpress.ru-ն գրում է, որ նոյեմբերի 26-ին Սոչիում Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների բանակցությունները տեղի ունեցան հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակի կտրուկ սրումից հետո, երբ Բաքուն ներխուժել էր Հայաստանի ինքնիշխան տարածք։ Միայն Ռուսաստանի ղեկավարության լուրջ միջնորդական ջանքերից հետո են բախումները դադարել։ Սահմանային հակամարտությունը կարգավորելուց հետո Մոսկվան բանակցությունների սեղանի շուրջ է վերադարձրել Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդներին... գոնե որոշ ժամանակով:

Երեք ժամ տևած բանակցությունների արդյունքը նոր համատեղ հայտարարություն է, որը ստորագրել են Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները։ Դրանում, մասնավորապես, արձանագրվել են այն առաջնահերթ հարցերի շուրջ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները, որոնց վերաբերյալ, ըստ ամենայնի, կողմերը եկել են նախնական որոշումների։ Նախ, դա պետական ​​սահմանի սահմանազատման հայ-ադրբեջանական երկկողմ հանձնաժողովի ստեղծումն է Ռուսաստանի խորհրդատվական աջակցությամբ։ Ավելին, Վլադիմիր Պուտինն ասել է, որ այդ գործընթացի մեխանիզմները կստեղծվեն մինչև տարեվերջ։ Երկրորդը  կոնկրետ քայլերն են տարածաշրջանում տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման համար։ Այդ հարցն արդեն փոխվարչապետների ձևաչափով եռակողմ հանձնաժողովի իրավասության տակ է։ Հայաստանի վարչապետը հայտարարել է, որ հանդիպումն անցել է դրական մթնոլորտում, կողմերը քննարկել են նախկինում ուրվագծված բոլոր հարցերը. «Մենք հստակեցրել ենք մեր դիրքորոշումները, և պարզվել է, որ որոշ հարցերում մենք որևէ հակասություն չունենք, ինչպես թվում էր այս հանդիպումից առաջ»։ Փաշինյանը նաև հայտնել է Հայաստանի պատրաստակամությունը «մեր երկրի և մեր տարածաշրջանի համար բացելու խաղաղ զարգացման դարաշրջան»։ Դատելով Իլհամ Ալիեւի հայտարարություններից նա նույնպես գոհ է Սոչիի հանդիպման արդյունքներից։

Բնականաբար, միմյանց դեմ պատերազմող երկրների ղեկավարների նման հայտարարությունները չեն նշանակում, որ Սև ծովի ափին կայացած հանդիպումը լուրջ բեկում է առաջացրել հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հարցում։ Խորը բաժանումները պահպանվում են. ըստ ամենայնի, եկել է ժամանակը, երբ աշխարհաքաղաքական իրավիճակի կամ օբյեկտիվ իրողությունների պատճառով Երևանն ու Բաքուն պետք է կոնկրետ քայլեր ձեռնարկեն տարածաշրջանում իրավիճակը կայունացնելու համար։ Այլ հարց է, թե որքանո՞վ է իրական դրանց իրականացումը և ի՞նչ ժամկետներում։ Ակնհայտ է, որ իրավիճակի զարգացման նման սցենարով առաջին հերթին շահագրգռված է Ռուսաստանը։ Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում հետագա անորոշությունը հղի է անկանխատեսելի հետևանքներով Անդրկովկասում։ Այս տարածաշրջանը, անցյալ տարվա Լեռնային Ղարաբաղում 44-օրյա պատերազմից հետո, աստիճանաբար դառնում է համաշխարհային խաղացողների գրավչության կենտրոնը։ Սիրիայի օրինակը ցույց է տալիս, որ որքան շատ երկրներ են ձգտում խորացնել իրենց ազդեցությունը կոնկրետ տարածաշրջանում, այնքան մեծ է ապակայունացման հավանականությունը։ Անդրկովկասը այսօր գտնվում է Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Իրանի, ավելի քիչ՝ ԱՄՆ-ի և Եվրամիության աշխարհաքաղաքական շահերի գոտում։ Այստեղ աճում է Իսրայելի, Մեծ Բրիտանիայի, Չինաստանի, Հնդկաստանի և Պակիստանի ակտիվությունը։

Այս իրավիճակում Մոսկվան, անկասկած, ջանքեր է գործադրում առավելագույնը վերականգնելու ԽՍՀՄ փլուզման պատճառով կորցրած տարածաշրջանի նկատմամբ վերահսկողությունը։ Եվ, համենայնդեպս, վճռորոշ, եթե ոչ առաջատար դեր խաղալ, ինչպես նաև խաղաղեցնել, առաջին հերթին, տարածաշրջանային մյուս պետությունների՝ Թուրքիայի և Իրանի հավակնությունները։

Այդուհանդերձ, եթե Մոսկվային չհաջողվի «կարգավորել» իրավիճակը հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում, նա ստիպված կլինի զիջել իր դիրքերը Անդրկովկասում, ինչը, իր հերթին, անխուսափելի խնդիրների կհանգեցնի նրա համար թե՛ մնացած Կովկասում, թե՛ այլ երկրներում և մերձավոր Մերձավոր Արևելքում։ Հենց այս հանգամանքով կարելի է բացատրել Ռուսաստանի ներկայիս քայլերը, որը շարունակում է մնալ Երևան-Բաքու երկխոսությունը զարգացնելու կոնկրետ գործողություններ ձեռնարկող միջնորդ։ Ինչպես երևում է, Մոսկվային ընդհանուր առմամբ մինչ այժմ հաջողվել է իրավիճակը վերահսկողության տակ պահել։ Հարցը միայն այն է, թե արդյո՞ք դա պայմանավորված է նրանով, որ մյուս խաղացողները, մասնավորապես Թուրքիան, որոշակի պայմանավորվածությունների ուժով, այսօր հակված են դրան շատ չմիջամտելու, թե՞ դա տարածաշրջանի ներկայիս վերաֆորմատավորման տրամաբանությանը մաս է կազմում։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am 

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Most Popular