Ալիևի նպատակը Փաշինյանի պաշտոնավարումը երկարաձգե՞լն է. «Փաստ»
ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
bloknot.ru–ն «Իլհամ Ալիևը համաձայն է միայն ճանապարհային անցմանը» վերնագրով հադվածում գրում է, որ Իլհամ Ալիևը որոշակիորեն մեղմացրել է իր հռետորաբանությունը Հայաստանի նկատմամբ: Ավելի վաղ նա միանգամայն հստակ ակնարկել էր, որ հայերը, ովքեր կառուցել են «ֆաշիստական պետություն», օգնության կարիք ունեն հենց այդ ֆաշիզմը հաղթահարելու համար։ Ալիևի նվազագույն խնդիրը նախկինում Հարավային Հայաստանով, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» նկատմամբ վերահսկողությունն էր, որի միջոցով Ադրբեջանի հիմնական մասը կարող է ուղիղ տրանսպորտային կապեր ձեռք բերել իր էքսկլավի՝ Նախիջևանի հետ, իսկ վերջնական նպատակը՝ հանդիսավոր մուտքը Երևան և «ադրբեջանական խանությունների պատմական հողերի նկատմամբ ինքնիշխանության վերականգնումը»: Պետք է ասել, որ Ալիևը ճիշտ ժամանակ է ընտրել Հայաստանի դեմ բանավոր ագրեսիայի համար, որը կարող է վերածվել ուղղակի ռազմական ագրեսիայի։ Ռուսական հասարակական կարծիքը, նյարդայնացած Նիկոլ Փաշինյանի թշնամական քաղաքականությունից, ամենևին էլ չի ցանկանում տեր կանգնել Երևանին և կռվել Ադրբեջանի դեմ՝ հայերին փրկելու համար: Նույնիսկ հենց Հայաստանի բնակիչների շրջանում բավականին հուսահատ տրամադրություններ են, ասում են, որ կերոսինի հոտ է գալիս, շատ քաղաքացիներ լքում են երկիրը, փախածների մի զգալի մասը, հատկապես զորակոչի տարիքի տղամարդիկ, փորձում են հրաժարվել քաղաքացիությունից։ Հայաստանում կա Ադրբեջանի հետ պատերազմի բացահայտ վախ, տրամադրությունները բոլորովին մարտական չեն:
Այս ամենի ֆոնին էլ Իլհամ Ալիևը Բաքվում հանդիպում է անցկացրել՝ նվիրված ադրբեջանական տրանսպորտի ոլորտի զարգացմանը։ Այնտեղ նա հանկարծ փոխել է իր զայրույթը Հայաստանի նկատմամբ և նույնիսկ խոստացել հարգել նրա տարածքային ամբողջականությունը: Ճիշտ է, միաժամանակ Ադրբեջանի նախագահը սրտանց ոտնակոխ է արել և՛ Նիկոլ Փաշինյանին, և՛ հայ ժողովրդի զգացմունքները։ Նա բազմիցս հիշեցրել է. դուք՝ հայերդ, պետք է հիշեք «նոյեմբերի 10-ի կապիտուլ յացիան»։ Ադրբեջանն այդպես է ընկալում 2020 թվականին Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո ստորագրված զինադադարը։ Պետք է ասել, որ իրականում դա հենց Հայաստանի կապիտուլյացիա էր: Հայկական կողմը «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցում ոչ կառուցողական դիրքորոշում է ցուցաբերում արդեն չորս տարուց ավելի։ Ըստ էության, նա չի կատարում այն պարտավորությունները, որոնք ստանձնել է նոյեմբերի 10-ի կապիտուլ յացիայից հետո, ասել է Ալիևը։ Նրա խոսքով, այնտեղ հստակ ասվել է, որ Ադրբեջանի հիմնական մասի և Նախիջևանի միջև պետք է տրանսպորտային կապեր լինեն, Հայաստանը դա չի անում տարբեր պատրվակներով, տարբեր անիրատեսական ու անհեթեթ նախագծեր առաջ քաշելով՝ ուղղակի ցանկանում է մոլորեցնել միջազգային հանրությանը, մանիպուլյացիաներով է զբաղվում։
Ալիևը նաև հիշեցրել է, որ Ադրբեջանը միշտ կհիշի, որ Հայաստանը շարունակում է օկուպացնել իր պատմական հողերը։ «Բայց, թեև ադրբեջանցիներն իրենք բազմիցս վիրավորվել են թե՛ ռուս կայսրերից, թե՛ խորհրդային կառավարությունից, նրանք վերջ չեն տա հայկական պետությունը «հենց այստեղ և հիմա»։ Եթե հայերն, իհարկե, համաձայնեն ադրբեջանցիներին հատկացնել տրանսպորտային միջանցք, որը վերահսկվում է միայն իրենց կողմից, այն պետք է լինի հարմարավետ և ազատ անցում Ադրբեջանից դեպի Ադրբեջան առանց որևէ ստուգումների և խոչընդոտների։ Դա մեր պահանջն է՝ հաշվի առնելով, որ 1920 թվականի նոյեմբերին խորհրդային իշխանությունը մեզնից խլեց Արևմտյան Զանգեզուրը և հանցագործություն կատարեց ադրբեջանական ժողովրդի դեմ։ Դա առաջին, բայց ոչ վերջին հանցագործությունն էր։ Երկրորդ հանցագործությունը, եթե հաջորդաբար գնանք, Ադրբեջանի տարածքում, այսպես կոչված, «Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի» ստեղծումն էր։ Դրան նախորդած հանցագործությունը ցարական Ռուսաստանի կողմից Ադրբեջանի տարածք հայերի վերաբնակեցումն էր։ Դրան նախորդած հանցագործությունը Ղարաբաղի խանի սպանությունն էր, չնայած նրան, որ նրան տրված էր Ղարաբաղում տիրապետելու երաշխիքներ։ Այսինքն, մենք դա չենք մոռացել, ադրբեջանական ժողովուրդը դա չի մոռացել։ Մենք չենք մոռացել և չենք մոռանա Զանգեզուրը: Նորից եմ ասում, մենք տարածքային պահանջ չունենք Հայաստանից: Այնուամենայնիվ, Հայաստանը պետք է կատարի իր պարտավորությունները՝ ապահովելով Ադրբեջանից Ադրբեջան անարգել անցում»,– եզրափակել է Ալիևը։
Հարկ է նշել, որ արտատարածքային ճանապարհն ինքնին, կարծես թե, ոտնձգություն չէ Հայաստանի ինքնիշխանության դեմ։ Օրինակ՝ ԽՍՀՄ-ի և Արևմուտքի միջև հարաբերություններում լարվածության որոշակի թուլացումից հետո ԳԴՀ տարածքով 1971 թվականից անցնում էր Արևմտյան Բեռլինը ԳԴՀ-ի հետ կապող տարանցիկ միջանցքը։ Բայց, իհարկե, դա համաձայնություն էր իրավահավասար կողմերի միջև, այլ ոչ թե ուժով պարտադրված որոշում։
Անհասկանալի է, թե ինչո՞ւ է Ալիևը Փաշինյանին բավականին մեղմ լուծում առաջարկել հիմա: Թերևս Ադրբեջանը դեռ վախենում է, որ բուն Հայաստանի համար նոր պատերազմում բոլոր հայերը կկանգնեն որպես մեկ մարդ՝ պաշտպանելու իրենց հայրենիքը, և դա հեշտ զբոսանք չի ստացվի, չնայած նման կանխատեսումներ ունեն տարբեր ռազմական վերլուծաբաններ: Հնարավոր է, որ Ադրբեջանի նախագահին ախորժակը չափավորել (համենայն դեպս՝ գոնե առայժմ) առաջարկել են նրա բարձրաստիճան գործընկերները, օրինակ՝ Թուրքիան կամ Մեծ Բրիտանիան: Բացի այդ, Նիկոլ Փաշինյանը, որին Հայաստանում պարբերաբար մեղադրում են երկրի շահերը դավաճանելու և գրեթե Ալիևի հետ բարեկամության մեջ, անշուշտ, կմնա իշխանության, եթե խուսափի նոր պատերազմից: Թերևս Ալիևը նրան օգտակար է համարում։ Ընդ որում, այդ ընթացքում հայերը կշարունակեն արտագաղթել, ինչը նշանակում է, որ Երևանի մարդկային և տնտեսական ներուժը կշարունակի նվազել: Զանգեզուրի միջանցքի հարցում կարելի է մի քիչ էլ սպասել, բայց այն «չեն մոռացել ու չեն մոռանա»։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում