ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Հայկական հետախուզությունն ուղղված է «ռուսամետ ազդեցության» դեմ պայքարին

ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Vz.ru-ն գրում է, որ Հայաստանն ակտիվորեն ձևավորում է իր արտաքին հետախուզության ծառայությունը (ԱՀԾ): Անցած աշնանից այն ղեկավարում է 42-ամյա Քրիստինա Գրիգորյանը, ով նախկինում օմբուդսմեն էր աշխատել և կապ չի ունեցել հետախուզության հետ։ Վերջերս 29-ամյա Հրանտ Ջիլավյանը, ով չորս տարի առաջ է ավարտել համալսարանը և մի քիչ աշխատել քրեական իրավունքի բաժնում, ապա տեղափոխվել նույն օմբուդսմենի գրասենյակ, դարձել է նրա տեղակալը։ Կյանքի փորձ չունեցող մարդ, էլ չխոսենք որևէ մասնագիտական ​​կարողության մասին։

Այն մարդիկ, ովքեր մշակել են Հայաստանի ԱՀԾ կանոնակարգը, չեն ընդգրկվել հետախուզության կադրերում, քանի որ նրանք հիմնականում սովորել են ԽՍՀՄ-ում։ Ներկայիս հայկական հետախուզությունն արդեն ունի ԿՀՎ-ում վերապատրաստվածների մի լայն շերտ, բայց ընդհանուր առմամբ նրանց մասնագիտական ​​մակարդակը չափազանց ցածր է։ Երիտասարդ ու գեղեցկադեմ Ջիլավյանի մասին կատակները, ով հետևում է իր հովանավոր Գրիգորյանին, և՛ Փաշինյանի իշխանության, և՛ ողջ հայ հասարակության անառողջ վիճակի ընդհանուր հետևանքն է։

Իհարկե, զարմանալի է, որ Հայաստանը, որը 1991 թվականից հետո իր անկախության ողջ ընթացքում մշտական ​​զինված բախումների մեջ էր, մինչև վերջերս կազմակերպված արտաքին հետախուզություն չուներ։ Դրա համար տարբեր բացատրություններ կան։ Ըստ գերիշխող վարկածի Երևանն այնքան էր հարբել Ղարաբաղյան առաջին պատերազմում հաղթանակից հետո, որ անհարկի էր համարել նման կառույց ունենալ։ Բացի այդ, Հայաստանը որպես հետախուզության և ազդեցության գործիք հենվում էր սփյուռքի վրա։ Միևնույն ժամանակ, Հայաստանի համար պետական ​​վտանգ ներկայացնող երկրներում (Ադրբեջան և Թուրքիա) 1991 թվականից ի վեր պարզապես չկար հայկական սփյուռք, իսկ աշխարհում այն ամենամեծն էր դաշնակից երկրում՝ Ռուսաստանում։

Հիմա Փաշինյանի վարչախումբը կրկին վերաձևակերպում է իր վերաբերմունքը սփյուռքի նկատմամբ, հատկապես Ռուսաստանի։ Տեղեկություններ կան, որ նոր ծառայությունը «զտելու» է սփյուռքը, քանի որ Երևանը կարծում է, որ ռուսական սփյուռքը վտանգ է ներկայացնում Փաշինյանի «նոր ուղղվածության» համար։ Ռուսական հայկական սփյուռքը չափազանց «ռուսամետ» է և, Փաշինյանի կարծիքով բացասաբար է ազդում Հայաստանի վրա։

Անվտանգության ուժերի միջև համագործակցության ռուս-հայկական պայմանագիրը դեռ ուժի մեջ է, բայց փաստացի այդ համագործակցությունը զգալիորեն նվազել է մի քանի տարի առաջ՝ Ղարաբաղը հանձնելու և Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները խզելու Փաշինյանի քաղաքականությունից հետո։ Երևանում արևմտյան հետախուզության ներկայացուցիչների առատությունը, տարբեր ՀԿ-ների գերակայությունը, Փաշինյանի և նրա շրջապատի շփումներն Արևմուտքի հետ կասկածի տակ են դնում տեղեկատվության փոխանակման անհրաժեշտությունը։

Դժվար է պատկերացնել, թե որն է այսօր Հայաստանի արտաքին հետախուզության ծառայության առաջնահերթությունը։ Եթե ​​այդ հարցին դասական մոտենանք, ապա հայկական հետախուզության հիմնական գործունեությունը պետք է կենտրոնանա «հիմնական հակառակորդների»՝ Ադրբեջանի և Թուրքիայի մասին տեղեկությունների հավաքագրման վրա։ Բայց Երևանն այս պահին դրա համար ուղղակի գործիքներ չունի։ Իսկ եթե ​​նորածին հայկական հետախուզությունը կենտրոնանում է սփյուռքում «ռուսամետ ազդեցության» որոնման վրա, ապա արժանի չէ որևէ աջակցության կամ բարի խոսքի։

Երկար ժամանակ Ադրբեջանում ևս արտաքին հետախուզությունը որպես առանձին գործիք գոյություն չի ունեցել։ Կառույցը ստեղծվել է միայն 2015 թվականին, երբ Բաքուն պետական ​​անվտանգությունն ամրապնդելու և Ղարաբաղում պատերազմի նախապատրաստվելու ուղղվածություն է սահմանել։ Բաքվի հետախուզությունն աշխատել է դասական խորհրդային ​​մոդելների համաձայն, թեև այն ի սկզբանե ձևավորվել էր ոչ մի ընդհանուր բան խորհրդային անցյալի հետ սկզբունքով: Չնայած, Մեծ Բրիտանիայի զգալի օգնությանը Բաքվին հաջողվեց պահպանել այն, ինչ դրական էր խորհրդային համակարգում:

ԽՍՀՄ-ում Մինսկ քաղաքում գործում էին ՊԱԿ-ի դասընթացներ այսպես կոչված ազգային կադրերի համար։ Խորհրդային տարիներին Բելառուսի մայրաքաղաք սովորելու էին ուղարկում ԽՍՀՄ հանրապետություններից խոստումնալից տեղացի աշխատակիցներ։ Եթե ​​մարդը լրացուցիչ կարողություններ էր ցուցաբերում, նրան տեղափոխում էին Մոսկվայի մարզի հետախուզական դպրոց։ Սակայն դրանից հետո այդ անձնակազմը մեծամասամբ ուղարկվում էր համապատասխան հանրապետական ​​գերատեսչություններ։ Բանն այն էր, որ ՊԱԿ-ի սպաների այդ շերտը ոչ միայն ուներ ստանդարտացված կրթություն (սովորական քարտեզագրությունից և Մորզեի կոդից մինչև հավաքագրման տեխնիկա), այլ նաև գիտեր տեղական և ազգային առանձնահատկությունները: Հենց այս ազգային կադրերն էլ 1991 թվականից հետո հիմք են հանդիսացել հետխորհրդային պետությունների հետախուզական ծառայությունների համար։ Հետագայում այդ կադրերը տարիքի պատճառով սկսել են հեռանալ, և այդ սերնդափոխությունը համընկել է նաև դեպի արևմտյան մեթոդներ հետխորհրդային մի շարք հետախուզական ծառայությունների որոշակի վերակողմնորոշման հետ: Եվ սխեմայի խնդիրն այն էր, որ հետախուզական ծառայությունները ղեկավարում էին (ոչ միայն առաջին դիրքերում) հակահետախուզական աշխատանքներում վերապատրաստված մարդիկ։ Եվ նրանք սկզբունքորեն տարբերվում են ոչ միայն աշխատանքի մեթոդներով, այլ նաև մտածելակերպով: Ավելին, 1990-ականներին դեռևս կային էական կապեր պարզապես անձնական մակարդակով ռուսական հետախուզական ծառայությունների ղեկավարների և նոր հետախուզական գործակալությունների միջև։

Այսպիսով, հետխորհրդային տարածքի պետությունների հետախուզական ծառայություններն ունեն մեկ աղբյուր՝ ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի ազգային անձնակազմի մինսկյան դասընթացները։ Եվ մինչ օրս ԽՍՀՄ փլուզումից ավելի քան երեսուն տարի անց, դա կարևոր է Եվրասիայի հետախուզական ծառայությունների համագործակցության տեսանկյունից։ Հետագայում այդ հետախուզական ծառայություններից մի քանիսը դարձել են արտաքին, առավել հաճախ արևմտյան, ազդեցության գործիքներ, սակայն կան նաև այնպիսիք, որոնք արժանապատվորեն աշխատում են զուտ ազգային շահերից ելնելով: Հենց այդ մարդկանց հետ է, որ ռուսական հետախուզության աշխատակիցները կարող են համագործակցության ողջամիտ հեռանկարներ ունենալ։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Most Popular