ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


«Փարիզն ու Վաշինգտոնը գնում են սրացման Անդրկովկասում»

ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Iarex.ru-ն գրում է, որ  Փարիզն ու Վաշինգտոնը գրեթե միաժամանակ քայլեր են ձեռնարկել, որոնք կարող են լրջորեն փոխել Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կնքվելիք առաջիկա խաղաղության պայմանագրի ստորագրման հեռանկարները։
Ֆրանսիայի Սենատը 295 կողմ ձայնով ընդունել է Հայաստանին և Լեռնային Ղարաբաղին սատարող բանաձև։ «Ադրբեջանի կառավարությունը պարտավոր է միջոցներ ձեռնարկել հայ բնակչության, հայկական կրոնական և մշակութային ժառանգության պաշտպանության համար՝ 1969 թվականի հունվարի 4-ի բոլոր տեսակի խտրականության արգելման մասին կոնվենցիայի համաձայն»,- ասվում է բանաձևում։ Առաջարկվում է նաև պատժամիջոցներ կիրառել Ադրբեջանի դեմ 2022 թվականի սեպտեմբերի «ագրեսիայի» համար, բացել հումանիտար գրասենյակ Լեռնային Ղարաբաղում, քննարկել հանրապետությունը ճանաչելու հարցը և միջազգային խաղաղապահ ուժեր տեղակայել Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին։


Իր հերթին, Հարավային Կովկասի բանակցություններում ԱՄՆ հատուկ ներկայացուցիչ Ֆիլիպ Ռիկերը, ելույթ ունենալով ԱՄՆ Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի լսումների ժամանակ, կապված ղարաբաղյան կարգավորման հետ հանկարծ սկսել է խոսել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մասին։ Նրա խոսքով, ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը «չի գործում, բայց մանդատն ու նպատակները մնում են»։ Ավելին, Միացյալ Նահանգները, որը վերջերս սկսել է ակտիվորեն շփվել Բաքվի և Երևանի հետ, իրեն չի դիրքավորվում որպես առանձին անկախ «խաղացող», այլ իր մասնակցությունը խաղաղության գործընթացին կարևորում է հենց որպես այդ խմբի համանախագահներից մեկը, որի գործունեությունը, ըստ Ռիկորի, «պահպանում է իր օգտակարությունը»։ Ֆորմալ տեսանկյունից կարող է թվալ, որ ֆրանսիական քայլը քաղաքական հեռանկար չունի։ Հիշեցնենք, որ 2020 թվականի նոյեմբերին Ֆրանսիայի Սենատը բանաձև էր ընդունել, որով Փարիզին կոչ էր անում ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղը։ Սակայն հետո և՛ Ֆրանսիայի ԱԳՆ-ն, և՛ նախագահ Էմանուել Մակրոնը մերժեցին այս փաստաթուղթը։ Այնպես որ, մեծ հավանականությամբ այս անգամ էլ նույնը կլինի։ Դա բխում է նրանից, որ Սենատում բանաձևի քննարկումներից մի քանի օր առաջ Ֆրանսիայի ղեկավարը «հանգստացնող» հեռախոսազրույց էր ունեցել իր ադրբեջանցի գործընկեր Իլհամ Ալիևի հետ։


Մինսկի խմբի հետ ամեն ինչ ավելի բարդ է: Մոսկվան հայտարարել է դրա փլուզման, բայց ոչ կազմից իր դուրս գալու մասին։ Բաքուն ընդհանուր առմամբ հայտարարել է, որ իր համար հաղթանակով ավարտված ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո «խմբի նախկին օրակարգով աշխատելու կարիք չկա»։ Բայց փաստը մնում է փաստ, որ Ադրբեջանն իրավաբանորեն չի հայտարարել այդ ձևաչափով աշխատանքներին մասնակցելուց իր հրաժարվելու մասին։ Ինչ վերաբերում է հենց ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին, ապա նրա դիրքորոշումը ինտրիգային է։ Մի կողմից խումբը կարծում է, որ Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը վաղուց դուրս է եկել Ադրբեջանի և Հայաստանի լիարժեք իրավական իրավասության ոլորտից, ողջունում է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կնքված եռակողմ խաղաղության համաձայնագիրը, որով ավարտվեց ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմը։ Մյուս կողմից, նա այդ համաձայնագիրը համարում է միջանկյալ և շարունակում է իր խնդիրը տեսնել հակամարտության «երկարաժամկետ և կայուն» կարգավորման շուրջ բանակցությունների դյուրացման մեջ, ներառյալ Լեռնային Ղարաբաղում ապրող մարդկանց իրավունքների և պարտականությունների կարգավորման հարցը։ Ըստ ԱՄՆ-ից Մինսկի խմբի նախկին համանախագահ Յան Քելիի, «նախկինում հակամարտության կարգավորման ճանապարհին լավ գաղափարներ էին մշակվել, սակայն ռազմական սցենարը իրադարձությունների փոփոխության պատճառով դրանք չպահանջված դարձրեց»։


Հակամարտության գոտում եզակի իրավիճակ է ստեղծվել: Եթե ​​նախկինում Բաքուն դեմ էր հակամարտության գոտում ԵԱՀԿ դիտորդական առաքելության տեղակայմանը, ապա այժմ ընդունում է երկու երկրների սահմանին այսպես կոչված ԵՄ քաղաքացիական առաքելության և ԵԱՀԿ դիտորդների աշխատանքի փաստը։ Օբյեկտիվորեն դա նախադրյալներ է ստեղծում Մինսկի խմբի աշխատանքի վերսկսման համար: Ըստ ռուս փորձագետներից մեկի «հին ստատուս քվոն արմատապես փոխվել է, բայց նորը դեռ չի կարգավորվել, դրա ձևավորումը տեղի է ունենում պիեսի ընթացքը, որը աճում է իր դրամատուրգիայով, և տեսականորեն ոչինչ չի խանգարում դրան»։ 


Ֆրանսիական և ամերիկյան քայլերին միավորում է մեկ ընդհանուր գաղափար՝ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի միջազգայնացումը, որը ստեղծում է խնդիրների ու հարցերի նոր շարք։ Ահա թե ինչպես են Վաշինգտոնը և Փարիզը, առաջին հերթին որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներ, նոր դիրքավորումներ սահմանում անդրկովկասյան քաղաքական դաշտում։ Երևանի դիրքորոշումը նույնպես սկսել է փոխվել: ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանում կառավարության ժամին դա ուրվագծել է այսպես: Նրա կարծիքով, Ադրբեջանի հետ առաջիկա խաղաղության պայմանագիրը պետք է փոխարինվի այսպես կոչված շրջանակային փաստաթղթով, որը կուրվագծի ներկա իրավիճակը առանց մանրամասների լուրջ ճշգրտման, այնուհետև սկսվում է սահմանների սահմանազատումը, որը «կարող է տևել ոչ մեկ տարի»։ Ինչու՞ սկսել սահմանազատումը, որը «կարող է տևել ոչ մեկ տարի»։ Այսինքն եթե նման սցենարը կյանքի կոչվի, ապա բոլոր դիվանագիտական ​​ջանքերը, որոնք վերջերս արվել են թե՛ Մոսկվայի, թե՛ Բրյուսելի բանակցային հարթակներում, կզրոյանան։ Դա արդեն տարածաշրջանում իրավիճակը սրելու խաղ է, որը որոշակի պայմաններում հղի է ռազմական սցենարի իրագործմամբ։

Բանն այն է, որ իրադարձությունների ընթացքի վրա ազդեցության արևմտյան ցուցիներչներն են սկսել դրսևորվել։ Եվ նաև այն պատճառով, որ ադրբեջանական դիվանագիտության համար, որը համաձայնել է ցանկացած բանակցային հարթակների, լայն մանևրելու հնարավորությունները նեղանում են։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա այժմ նա դառնում է դեպի տարածաշրջան Փարիզի և Վաշինգտոնի դարպասը։
Այսպիսով «Մեծ խաղը» Անդրկովկասում շարունակվում է։ Իսկ Ռուսաստանը, բնականաբար, անտարբեր չի հետևի այդ ամենին։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am 

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Most Popular