ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Նացիզմի դեմ պայքարի ստվերի տակ. Ռուսական Կովկասը և Անդրկովկասը առանց Ռուսաստանի

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Regnum.ru-ն գրում է, որ վերջերս հայտնի ֆրանսիացի լրագրող և հասարակական գործիչ Միշել Գուրֆինկելը WSJ-ի համար սյունակ է գրել նվիրված Արևմուտքի և Ռուսաստանի առճակատմանը։ WSJ-ի հրապարակումն արտացոլում է Միացյալ Նահանգների բարձրագույն քաղաքական և գործարար շրջանակների կարծիքը, և դրանում հրապարակված նյութերն արժանի են հատուկ ուշադրության։

Իր հոդվածում Միշել Գուրֆինկելը պնդում է, որ ԱՄՆ-ի կողմից ստեղծված «ռազմավարական համագործակցության կամարը» այժմ ձգվում է արևմտյանից մինչև արևելյան Եվրասիա ձևավորելով պաշտպանական օվկիանոսային «Ռիմլենդ»։ Այս հայեցակարգը, որը հայտնի է նաև որպես «ռազմավարական զսպման հայեցակարգ», առաջ է քաշվել 1940 թվականին ամերիկացի հայտնի աշխարհաքաղաքական գործիչ Նիկոլաս Սփիքմենի կողմից։ Ռուսաստանում այդ հայեցակարգը հայտնի է որպես անկայունության եվրասիական կամարների համակարգ:

Թերևս հիմա, երբ Ռուսաստանը ստիպված է եղել հատուկ ռազմական գործողություն սկսել Ուկրաինայում, երբ ռուսաֆոբիան ամենուր ծաղկում է հետխորհրդային տարածքում, երբ վերջապես «խորքային Ամերիկան» իր խոսափող WSJ-ով բացահայտորեն դիմում է ռազմավարական զսպման հայեցակարգին, Ռուսաստանի պատասխանատու պաշտոնյաները պետք է փորձեն ռեակտիվ քաղաքականությունից անցնել հարձակողականի: Դա առավել կարևոր է, քանի որ ռազմավարական զսպման հայեցակարգը բնավ պաշտպանական չէ, ինչպես փորձում են ներկայացնել Արևմուտքում, այլ գաղութային և ագրեսիվ ռասիստական, նացիստական ​​բնույթ ունի:

Անկայունության կամարների համակարգի կարևորագույն տարրերից է Կովկասը։ Հենց այնտեղ էլ սկսվել են առաջին արյունալի հակամարտությունները դեռ ԽՍՀՄ-ի փլուզումից առաջ։ Դրանք շարունակվում են նաև 21-րդ դարում: Ավագ սերունդը դեռ հիշում է առաջին և երկրորդ չեչենական պատերազմները, առաջին ղարաբաղյան պատերազմը, Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի պատերազմները։ Այդ բոլոր հակամարտությունները տեղի են ունեցել Արևմուտքի անմիջական հրահրմամբ և օտարերկրյա վարձկանների ու ահաբեկիչների մասնակցությամբ։ Արդյունքները հայտնի են:

Չեչնիայի Հանրապետությունը մեծապես իր առաջին նախագահ Ախմաթ Կադիրովի և նրա իրավահաջորդի, հանրապետության ներկայիս ղեկավար Ռամզան Կադիրովի հերոսական ջանքերի շնորհիվ դարձել է Ռուսաստանի ամենադինամիկ զարգացող շրջաններից մեկը, չեչեն մարտիկները, ողջ բազմազգ Ռուսաստանի իրենց եղբայրների կողքին հերոսություն և տոկունություն են ցուցաբերում Ուկրաինայում նացիզմի դեմ արյունալի պայքարում։

Սահակաշվիլու վարչակարգի Հարավային Օսիայի ժողովրդի տոտալ ցեղասպանություն իրականացնելու փորձից հետո Ռուսաստանի Դաշնությունը պաշտոնապես ճանաչեց այդ հերոսական հանրապետության անկախությունը և Աբխազիայի անկախությունը, որը նույնպես պաշտպանեց իր օրինական իրավունքները արյունալի պատերազմի ժամանակ։ Այժմ ռուսական զորքերը տեղակայված են Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիից մի քանի տասնյակ կիլոմետր հեռավորության վրա, և չնայած Վրաստանում ռուսաֆոբ և ազգայնական տրամադրությունները դեռ գերակշռում են, նրանք գերադասում են չգրգռել իրենց հյուսիսային հարևանին:

Այնուամենայնիվ Հարավային Կովկասը շարունակում է մնալ հակամարտության գոտի: Լիբերալ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի Հայաստանում իշխանության գալը նշանավորեց անհետևողական հայտարարությունների և գործողությունների շարքի Երևանից։ Հայտնի լինելով Ռուսաստանի նկատմամբ իր թերահավատությամբ և արևմտամետ դիրքորոշմամբ՝ նոր վարչապետը, հերթական գունավոր հեղափոխության արդյունքում իշխանության գալուց անմիջապես հետո, հրաժարվեց Լեռնային Ղարաբաղի կարգավորման շուրջ իրենից առաջ ձեռք բերված բոլոր պայմանավորվածություններից և փաստացի դրդեց Ադրբեջանին ռազմական ճանապարհով լուծելու խնդիրը։

2020 թվականին Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի արդյունքում Հայաստանն ու ինքը՝ Լեռնային Ղարաբաղը, ստացան շատ ավելի վատ պայմաններ, քան նախկինում Ադրբեջանի հետ համաձայնեցված էր նախկին ղեկավարության կողմից։ Միայն ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի անձնական միջամտությունն ու դրան հաջորդած հակամարտող կողմերի շփման գծում ռուս խաղաղապահների տեղակայումը կասեցրեց լայնածավալ ռազմական առճակատումը և խաղաղ բնակչությանը փրկեց հումանիտար աղետից։

Փաշինյանն անձնական պատասխանատվություն է կրում թե՛ պատերազմի բռնկման, թե՛ դրանում կրած պարտության համար, ինչը, սակայն, չի խանգարել նրան կրկին հաղթել ընտրություններում և գլխավորել իշխանությունը։ Երևանի քաղաքականությունը դեռևս մշուշոտ և հակասական է. նա խուսափում է կատարել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի լույս 10-ի գիշերը Հայաստանի վարչապետի և Ռուսաստանի ու Ադրբեջանի նախագահների ստորագրած Եռակողմ հայտարարությամբ ստանձնած պարտավորությունները։

Զանգեզուրի միջանցքը, որը պետք է միացնի Ադրբեջանի հիմնական տարածքը նրա էքսկլավի՝ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության հետ, դեռ չի գործարկվել։ Այդ հարցը Բաքվի համար սկզբունքային է տնտեսական և ռազմաքաղաքական նկատառումներով: Նախիջևանը, ի տարբերություն Ադրբեջանի հիմնական տարածքի, ընդհանուր սահման ունի իր գլխավոր դաշնակցի՝ Թուրքիայի հետ։ Բացի այդ, նախագահ Իլհամ Ալիևի համար Նախիջևանի տրանսպորտային հասանելիությունը կարևոր է նաև անձնական պատճառներով. դա նրա հոր՝ ադրբեջանական պետականության հիմնադիր Հեյդար Ալիևի, փոքրիկ հայրենիքն է։ Այդ բոլոր պատճառներով Բաքուն ձգտելու է և անպայման հասնելու է Զանգեզուրի միջանցքի բացմանը, եթե ոչ Եռակողմ հայտարարության համաձայն, ապա ռազմական ճանապարհով։ Ադրբեջանի կոշտ դիրքորոշման օգտին լրացուցիչ փաստարկ է այն փաստը, որ Լաչինի միջանցքը, որը Հայաստանին Ադրբեջանի տարածքով կապում է Լեռնային Ղարաբաղի հետ, գործում է ռուս խաղաղապահների հսկողության ներքո։

Լեռնային Ղարաբաղում վերջին սրացումներից հետո, որը հանգեցրեց մարդկային զոհերի, երկու կողմերը՝ և՛ Ադրբեջանը, և՛ Հայաստանը, ոչ միայն ավանդաբար միմյանց մեղադրեցին ռազմական սադրանքի մեջ, այլ նաև շտապեցին մեղադրել ռուս խաղաղապահներին անգործության կամ նույնիսկ հակառակ կողմին օգնելու մեջ։ Դա նշանակում է, որ նրանց մանդատը կարող է զգալիորեն շուտ ավարտվել, և հայ-ադրբեջանական պատերազմը կբռնկվի նոր ուժգնությամբ՝ ներգրավելով ավելի ու ավելի շատ կողմերի: Ռուսաստանի Դաշնությունը ներկայացված է Հայաստանում, հակամարտության գոտում է սահմանակից Իրանը, որտեղ ապրում են միլիոնավոր էթնիկ ադրբեջանցիներ, և այդ երկիրը ևս անմասն չի մնա իրադարձությունների բացասական զարգացման դեպքում:

Արևմտյան երկրները, խաղաղ գործընթաց կազմակերպելու քողի տակ կշարունակեն ապակայունացնել տարածաշրջանը ռազմավարական զսպման իրենց հայեցակարգի շրջանակներում՝ պահպանելով լարվածությունը տարածաշրջանում, այդ թվում Հայաստանի ներկայիս վարչապետի ձեռքով։

Հարավային Կովկասում, ինչպես և եվրասիական անկայունության կամարների համակարգի մյուս հատվածներում, օրինակ Կենտրոնական Ասիայում, Արևմուտքը պրոքսի պատերազմ է մղում Ռուսաստանի հետ։ Ռուսաֆոբիան և էթնիկ ազգայնականությունը խրախուսվում են ամեն կերպ, բացի դա տարածվում են Ուկրաինայում հատուկ գործողության ընթացքում Ռուսաստանի պարտության չարամիտ սպասումներ։

Ռուսաստանն իսկապես ծանր պատերազմ է մղում ուկրաինական նացիզմի դեմ, սակայն նրա պատճառով ուշադրությունը չպետք է թուլանա Անդրկովկասի նկատմամբ, որը հավաքական Արևմուտքն անխուսափելիորեն հրկիզելու է իր «Ռիմլենդի» ռազմավարության կամ ռազմավարական զսպման շրջանակներում։ Մոսկվան ոչ միայն պետք է արձագանքի, այլ նաև կանխի իր սահմանների երկայնքով և աշխարհի այլ տարածաշրջաններում իրավիճակը ապակայունացնելու թշնամական փորձերը։

 

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am 

 

 

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Most Popular