Русский
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Միջանցքային պայքարը գլոբալ և տարածաշրջանային մակարդակով. «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Մարդկային քաղաքակրթության զարգացման վաղ փուլերից սկսած՝ կարևոր նշանակություն է ձեռք բերել առանցքային հաղորդակցության ուղիների նկատմամբ վերահսկողությունը։ Եվ այդ վերահսկողության համար պայքարը ոչ միայն լուրջ մրցակցության, այլև պատերազմների պատճառ է դարձել։ Օրինակ՝ անտիկ շրջանում Հռոմի և Կարթագենի անհաշտ պայքարը և Պունիկյան պատերազմները նաև միջերկրական ծովի հաղորդակցության ուղիների նկատմամբ վերահսկողության համար էին։ Ավելին՝ կարևոր ճանապարհները միշտ էլ դիտվել են որպես ազդեցության ընդլայնման գործիքներ։ Օրինակ՝ դեռևս Հին Ասորեստանում առանձնակի դերակատարություն էր տրվում առևտրային ճանապարհներին ու դրանց միջոցով ազդեցության տարածման հնարավորություններին։ Իսկ ներկայում, երբ աշխարհը դարձել է ավելի փոխկապակցված, տեխնոլոգիապես զարգացած ու շարժվում է գլոբալիզացիայի ճանապարհով, ավելի է կարևորվում հաղորդակցության, առևտրային ուղիների ու ճանապարհների նշանակությունը։ Իսկ այն պետությունը, որը վերահսկում է այդ ճանապարհները, հսկայական աշխարհաքաղաքական ու տնտեսական առավելություն է ստանում։ Այդ է պատճառը, որ 2013 թվականին Չինաստանը ձեռնարկեց այնպիսի խոշոր նախաձեռնություն, ինչպիսին «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» ծրագիրն է, որի միջոցով պետք է բացվի նոր մետաքսի ճանապարհը, որը Եվրոպան ու մյուս տարածաշրջանները կկապի Չինաստանի հետ։

Պեկինն, ահռելի միջոցներ ծախսելով աշխարհի տարբեր երկրներում ենթակառուցվածքային նախաձեռնությունների իրականացման վրա, այս նախագիծը դարձրել է նաև իր քաղաքական և տնտեսական ազդեցությունը տարածելու լուրջ գործիք։ Չինական նախաձեռնության հաջողությունը գլոբալ մակարդակով նույնիսկ անհանգստություն է առաջ բերել Արևմուտքի մոտ։ Եվ դա է պատճառը, որ դրան ի հակադրություն՝ արևմտյան նախաձեռնությունների մասին նախագծեր են ներկայացվել։ Օրինակ՝ ԵՄ-ի կողմից նախաձեռնվեց «Համաշխարհային դարպաս» (Global Gateway) հիմնադրամը, որը միլիարդավոր դոլարներ կառաջարկի՝ հիմնականում նոր զարգացող երկրներում կառուցելու այնպիսի ենթակառուցվածքներ, ինչպես օպտիկամանրաթելային մալուխները, ճանապարհային և երկաթուղային նախագծերը և վերականգնվող էներգետիկան: Իսկ Մեծ յոթնյակի երկրների գագաթաժողովի ժամանակ ԱՄՆ-ի կողմից ազդարարվեց «Կառուցի՛ր ավելի լավ աշխարհ» (Build Back Better World) նախաձեռնության մեկնարկի մասին, որը կենտրոնանալու է 4 հիմնական ուղղությունների վրա՝ կլիմա, առողջապահություն և առողջապահական ապահովագրություն, թվային տեխնոլոգիա և գենդերային հավասարություն։ Բայց մինչ Արևմուտքից ուղղակի հայտարարվում է տարբեր ծրագրերի մեկնարկի ու դրանց իրականացման մտադրությունների իրականացման մասին, Չինաստանն արդեն ահռելի աշխատանք է կատարել՝ աշխարհի տարբեր երկրներում կառուցելով երկաթուղային գծեր, նավահանգիստներ, օդանավակայաններ և այլն։

Իսկ Հնդկաստանը, որի տարածաշրջանային ազդեցությունը ևս աճում է, նույնպես շահագրգռված է սեփական հաղորդակցության ուղիների ստեղծման հարցում, որը տեղավորվում է «Հյուսիսհարավ» տրանսպորտային միջանցքի շրջանակներում։ Մյուս կողմից էլ՝ միջազգային ասպարեզում պայքար է ընթանում, թե կոնկրետ որ երկրների տարածքով են անցնելու տրանսպորտային միջանցքների ուղիները։ Օրինակ՝ Ռուսաստանը պատժամիջոցների ազդեցությունը թուլացնելու համար ձգտում է Իրանի հետ հաղորդակցության արդյունավետ ուղիներ ստեղծել, ապա Իրանի միջոցով դուրս գալ դեպի Հնդկաստան։ Դրա համար էլ փորձ է կատարվում արագ ավարտել ԱստարաՌեշտ երկաթուղու շինարարությունը։ Բայց Իրանը շահագրգռված չէ, որ այդ ճանապարհն անցնի Ադրբեջանով։ Դրա համար էլ երկաթուղու կառուցումը անընդհատ ձգձգվում է։ Մյուս կողմից էլ դրան դեմ է Արևմուտքը։ Իրանն ավելի շատ կողմնակից է Հայաստանի հետ հաղորդակցության պահպանմամբ ու ամրապնդմամբ, որն իրեն թույլ կտա Հայաստանի ու Վրաստանի տարածքով դուրս գալ դեպի սևծովյան տարածաշրջան։ Թեհրանի այս դիրքորոշումը պայմանավորված է Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ շահերի բախումով։

Իսկ Թուրքիան ոչ միայն փորձում է միանգամից օգտվել բոլոր միջանցքային ծրագրերից, այլև առաջ քաշել սեփական միջանցքի տարբերակը՝ «Միջին միջանցքը», որը պետք է համաթուրքական նշանակություն ունենա՝ կապելով Միջին Ասիայի թյուրքախոս երկրները Թուրքիայի հետ ու նույնիսկ ճանապարհ բացի պանթուրքական ծրագրերի իրականացման համար։ Անկարան նույնիսկ փորձում է այս նախագիծը ներկայացնել «Մեկ գոտի-մեկ ճանապարհ» ծրագրի ներքո։ Բայց այս նախաձեռնությունը ամբողջապես թուրքական չի լինի, եթե բոլոր ճանապարհային ուղիները չհայտնվեն Թուրքիայի վերահսկողության ներքո։ Իսկ դրան խանգարում է Հայաստանը։ Ուստի, Անկարան փորձում է ձեռնամուխ լինել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» բացմանը, որի արդյունքում այլևս որևէ խոչընդոտ չի լինի, որ Թուրքիան անմիջականորեն կապվի Ադրբեջանի, ապա Միջին Ասիայի երկրների հետ, ինչը հնարավորություն կտա վերահսկել Իրանից դեպի հյուսիս անցնող ճանապարհները ու անհրաժեշտության դեպքում Իրանական Ադրբեջանում աջակցել անջատողական ձգտումներին։ Պատահական չէ, որ Թուրքիայի աջակցությամբ Ադրբեջանը մեծ քանակությամբ զինտեխնիկա է կենտրոնացնում Հայաստանի հետ սահմանին։ Թուրք-ադրբեջանական տանդեմը նպատակ ունի ռազմական ներխուժման միջոցով բացել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը» ու ճանապարհ հարթել թուրքական երազանքների իրականացման համար։

ԱՐՏԱԿ ԳԱԼՍՏՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Сколько граждан РА, обучающихся за рубежом в последние годы, получили отсрочку от призыва на обязательную военную службу? «Паст»Почему вся система международного права оказалась в крайне уязвимом и нестабильном состоянии? «Паст»Погода в Армении Артем Оганов с коллегами из разных стран написал научную статью и проведет онлайн-школу по методу «Uspex» Мирный договор между Ереваном и Баку обеспечит мир и стабильность в регионе: глава Минобороны Турции Грант Гулканян стал одним из победителей в соревнованиях по боксу на призы главы города Невинномысска Армянские гимнасты стали победителями онлайн-турнира Platinum League Online Россия ударила рекордным количеством дронов по Украине Трамп пообещал пошлины в 25% на все товары из Мексики и Канады Brent подорожала до $73,28 за баррель Мэрия Еревана придумала новый способ доставить неудобство жителям Netflix покажет первые два эпизода «Сто лет одиночества» Габриэля Гарсиа Маркеса в Гаване Между Николом Пашиняном и Араратом Мирзояном «пробежала черная кошка»? «Паст»Своеобразная «концепция» «борьбы» с преступностью: «Паст»Молодежные организации IUSY и YES потребовали от Азербайджана освободить армянских пленныхАрмения не примет участия в саммите ОДКБ в АстанеЮные армянские гимнастки из Серпухова завоевали золото на первенстве городского округаКанадского журналиста не впустили в Турцию за критику Азербайджана и публикации о событиях в Арцахе В Риме прошла научная конференция, посвященная защите святынь Арцаха Дудукист Виталий Погосян выступит в симфоническом шоу Hans Zimmer’s UniverseРекордный долгожитель Олимпийских игр: Хэйг Прист«Единственный Западный Азербайджан находится на территории Ирана»: посол ФранцииПоказом фильма «Месье Азнавур» открылся 27-й Пражский кинофестиваль французских фильмовИзделия армянских мастеров представлены на Рождественской ярмарке Шпиттельберга в ВенеФонд «Музыка во имя будущего» предлагает талантливым молодым музыкантам стать участниками программы «Образовательная поездка в Дубай»Генрих Мхитарян начал писать автобиографиюМинистр окружающей среды Канады Стивен Гилбо призвал к освобождению армянских заключенных, незаконно удерживаемых в АзербайджанеКто станет депутатом? «Паст»Очередная «шустрость» свалить на других собственные ошибки: «Паст»Даст ли ход «папкам», или удовлетворится увольнением? «Паст»В списке основных налогоплательщиков также есть грузоперевозчики: «Паст»Уголовное преследование в отношении предпринимателей продолжается: «Паст»Ожидать эскалации нужно всегда: Алексей АнпилоговАрмения – лидер среди стран СНГ по дороговизне услуг заведений общепитаМИД Армении прокомментировал заявление посла США в Баку об управлении трансграничными водными ресурсамиСтоимость биткойна приближается к 100 тыс. долларовКурс доллара к рублю в ходе торгов впервые с марта 2022 года превысил 103 рубляБельгийские политики и парламентарии направили заявление правительствам Азербайджана и БельгииМы призываем Азербайджан и Армению не упустить эту историческую возможность: Хакан ФиданАрмянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди военнослужащихРоссия впервые нанесла удар по военному объекту Украины новейшей баллистической ракетой «Орешник» с гиперзвуковой боевой частьюЮнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигацииВ Армении сократят помощь для арцахских беженцевАрмянский предприниматель строит новую канатную дорогу на горной вершине КрымаОванес Чрагян из города Армавир стал победителем Первенства мира по универсальному боюПалата депутатов Люксембурга потребовала от Баку немедленного освобождения незаконно заключенных лицАвантюризм кадровых движений: «Паст»Нынешняя власть Армении - факелоносец антиармянской повестки дня: «Паст»Как собираются лишить эту власть возможности получить мандат в будущем? «Паст»«В стране существует большая коррупция, во главе которой стоит Никол Пашинян»: «Паст»
Самое популярное