Համանախագահության նոր հրամայականը

Օրերս ՌԴ ԱԳՆ խոսնակ Մարիա Զախարովան հայտարարել է, որ ծրագրված է Մինսկի խմբի համանախագահների այցը Արցախ, սակայն հստակ չէ ժամկետը, և այժմ կատարվում է աշխատանք կողմերի հետ: Ինչ-խոսք ՄԽ համանախագահների այցն Արցախ, անկասկած, ողջունելի հանգամանք է, թեև ամենևին ոչ մոգական: Այսինքն՝ դա ամենևին չի նշանակելու համանախագահության ձևաչափի վերակենդանացում կամ ապասառեցում: Շատ էական է, թե այցն ինչ տրամաբանությամբ և ինչ օրակարգով է տեղի ունենալու: Կարևոր են լինելու անգամ դետալները, թե ինչ երթուղով են համանախագահները այցելելու Արցախ, այսինքն՝ Հայաստանի՞ց, թե՞ Բաքուն պահանջելու է, որպեսզի նրանք այցելեն ու վերադառնան Ադրբեջանի տարածքով:

Ըստ էության, Մինսկի խմբի համանախագահության ձևաչափի վերականգնումը Հայաստանի համար ունի էական նշանակություն, քանի որ այդ ձևաչափն է այլընտրանքը ռուս-թուրքական դոմինանտության, որն իրականում թուրքական դոմինանտություն է՝ Ռուսաստանի ձայնակցությամբ: Որքան էլ Մոսկվան ձայնակցում է դժկամ և ստիպված, միևնույն է ձայնակցում է, և դրանից մշտապես, մեղմ ասած, ցավում է Հայաստանի գլուխը: Այդ իմաստով, Մինսկի խմբի համանախագահությունը, մեծ հաշվով, հայկական անվտանգության ձևաչափ է, թեկուզ ոչ ամբողջական, ոչ բացարձակ, սակայն հայկական անվտանգության ձևաչափ: Մյուս կողմից, սակայն, այստեղ թերևս հարկ է շոշափել մի կարևոր հարց:

Հայաստանը և Արցախը որքա՞ն ներդաշնակ են Մինսկի խմբի համանախագահության աշխուժացմանն առնչվող հարցերում, և հայկական քաղաքականությունն այդ առումով որքանո՞վ է անկախ Ռուսաստանից: Ռուսաստանն, իհարկե, հազիվ թե հրաժարվի Մինսկի խմբի համանախագահությունից, քանի որ այդ ձևաչափում լինելը Մոսկվային որոշակի առավելություն է տալիս Թուրքիայի նկատմամբ: Մյուս կողմից, սակայն, եթե Թուրքիան արդյունավետ աշխատի ԱՄՆ ու Ֆրանսիայի հետ, Մինսկի խումբը Ռուսաստանի համար կարող է դառնալ անհարմար, ինչը կարող է բերել Հայաստանի վրա ճնշումների, այսինքն՝ Հայաստանի կամ Արցախի միջոցով Մինսկի խմբի գործունեությունը մերժելու կամ տորպեդահարելու մտայնության: Առավել ևս, որ դեկտեմբերին կարծես թե եղավ այդօրինակ մի դրվագ, երբ Արցախի նախագահը հրաժարվեց Երևանում հանդիպել ռեգիոն ժամանած ամերիկացի և ֆրանսիացի համանախագահներին՝ պատճառաբանությամբ, թե չկար ռուսաստանցի համանախագահը:

Թերևս, կասկած չկա, որ Արայիկ Հարությունյանը այդ որոշումը կայացրել է որևէ քաղաքական ճնշման ներքո, քանի որ նա, այդուհանդերձ, եկել էր Երևան այդ հանդիպման համար և հրաժարվել է արդեն Երևանում, թեև մինչ այդ հայտնի էր, որ ռուսաստանցի համանախագահը չի եկել ռեգիոն: Այդպիսով, Մինսկի խմբի համանախագահների Արցախ այցը, ինքնին լինելով ողջունելի, շատ կարևոր է, որպեսզի ավելի համարժեք և համահունչ լինի հայկական շահերին: Առավել ևս այն դեպքում, երբ պատերազմի հետևանքով, այսպես ասած, բավարարվել են թուրք-ադրբեջանական, անգամ ռուսական որոշակի շահերը, և հայկականն է, որ մնացել է քաղաքական-դիվանագիտական գործընթացի հույսին:

Անդրանիկ Կիրակոսյան

www.1or.am