Պատերազմն ու քաղաքական կարճատեսությունը

Պատերազմն ու քաղաքական կարճատեսությունը Արցախում ընթացող 40-օրյա այս պատերազմում Թուրքիայի լայնածավալ և ամբողջական ներգրավվածությունը, թուրքական սպառնալից ազդեցության և ահագնացող վտանգների տոտալ արագացող տենդենցը մեզ վերադարձնում է այն ժամանակաշրջանը, երբ Թուրքիան դառնում էր Ռուսաստանի և Արևմուտքի աշխարհաքաղաքականության հենարանը Մեծ Մերձավոր Արևելքում: Փաստացի իրադարձությունների զարգացումները, դեպքերի և դեմքերի հերթագայությունը գալիս էին վկայելու, որ Անկարան հետևողականորեն իրականացնում է թուրքական կայսրության վերականգնման նպատակն ու ծրագիրը՝ չեզոքացնելով այդ ճանապարհին կանգնած խոչընդոտներն ու վտանգները: Այդ նպատակին հետամուտ, աստիճանաբար ներծծվելով-ներգրավվելով Ռուսաստանի, Եվրոպայի, ԱՄՆ-ի տնտեսական, ռազմական, քաղաքական ծրագրերում, Թուրքիան դառնում էր այդ պետությունների կարևոր գործընկերը:

Համագործակցության և գործընկերության այդ ճանապարհին Անկարան Ռուսաստանին և Արևմուտքին տվել է այն ամենը, ինչը նրանք ակնկալում էին իրենից: Ըստ էության՝ մինչ Եվրոպայում վայելում էին թուրքական խոհանոցը, մինչ ռուս զբոսաշրջիկները ծփում էին Թուրքիայում, իսկ թուրքական ապրանքները՝ լցվում աշխարհի շուկաները, մինչ Եվրոպան քննարկում էր Թուրքիայի եվրոպականացման հնարավորությունները, և Թուրքիան դառնում էր Եվրոպայի ներգաղթի քաղաքականության կարևոր գործընկերը, այդ ժամանակաընթացքում Թուրքիան սպառազինվում էր Ռուսաստանից և Արևմուտքից գնած մահաբեր զինատեսակներով: Բացի դրանից՝ պաշտոնական Անկարան, քամահրելով ՄԱԿ-ի բանաձևերը, բռնազավթում էր Հյուսիսային Կիպրոսը, շրջափակում Հայաստանը, ոտնձգություններ կատարում Հունաստանի տարածքների հանդեպ, ներխուժում Իրաք, Լիբիա, Սիրիայում վերածվում ռազմաքաղաքական վտանգավոր գործոնի, թուրք-ադրբեջանական համատեղ ցուցադրական զորավարժություններ իրականացնում Նախիջևանում: Միջազգային հարաբերությունների այս ողջ բարդ ընթացքի համար ուշագրավն ու տարօրինակն այն է, որ Արեւմուտքը թուրքական գործոնն ուժեղացրել է Ռուսաստանին հակակշռելու նպատակով, իսկ Մոսկվան Անկարայի հետ գործակցությունն ընդլայնել, Թուրքիայի ռազմական ներխուժումները, տարածքային ոտնձգությունները լուռ խրախուսել է:

Կա մի պարզ ճշմարտություն․ պատերազմները վեր են հանում խաղաղության ժամանակների սխալները: Ղարաբաղյան այս պատերազմը ևս ցցուն դարձրեց աշխարհաքաղաքականության այն աններելի սխալները, որոնք այժմ հարվածում են հայ ժողովրդին եւ աճող ուժգնությամբ հարվածելու են Ռուսաստանին, Եվրոպային և ԱՄՆ-ին: Պատերազմը բացահայտում է բոլոր հետքերը: Պատերազմները ծնվում են քաղաքականության կարճատեսությունից և սնվում՝ այդ քաղաքականության սխալներով: Եվ այժմ Հայաստանն ու հայ ժողովուրդը ստիպված են մարտնչել՝ ուղղելու ոչ միայն սեփական արտաքին քաղաքականության սխալները, այև մի ամբողջ աշխարհաքաղաքական սխալների բույլ:

Անդրանիկ Կիրակոսյան

www.1or.am