Սահմանադրական բարեփոխումների հանձնաժողով՝ «ժանգլյորությունը»

Ինչպես հայտնի է, նախօրեին Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովն անցկացրել է հերթական նիստը: Տարածված տեղեկատվության համաձայն՝ հանձնաժողովը, կազմակերպչական բնույթի հարցերից զատ, քննարկել է նաև բարձրագույն դատական ատյանների միավորման հարցը՝ մասնավորապես Գերագույն դատարանի ստեղծման երկու հայեցակարգերը: Համաձայն այդ որոշման՝ նախատեսվում է միավորել ՍԴ-ն և Վճռաբեկ դատարանները, ինչի արդյունքում պետք է ձևավորվի Գերագույն դատարան։ Որոշվել է Գերագույն դատարան ստեղծելու հայեցակարգը ներառել առաջիկայում հանրային քննարկման ներկայացվող սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգում։ Այս թեման իրավաբանական համայնքի կողմից բավականին չոր ու կոշտ գնահատականների է արժանացել, ինչի վերաբերյալ բազմաթիվ իրավաբաններ և փաստաբաններ հրապարակավ ներկայացրել են իրենց մոտեցումներն ու պատկերացումները։

Տեղի ունեցածը վկայում է այն մասին, որ Սահմանադրական և վճռաբեկ դատարանների միավորման ջատագովներն ակնհայտորեն պատկերացում չունեն ՍԴ դերի և դատական քաղաքականության մշակման գործում վերջինիս դերակատարության մասին։ Թերևս միայն ոլորտային մասնագետները հստակ գիտեն, թե ՀՀ Վճռաբեկ դատարանով անցած ու իրավական լուծում չստացած քանի հարց է իր կարգավորումը ստացել ՍԴ-ում անցած վերջին 25 տարիների ընթացքում։ Սահմանադրական կարևոր ինստիտուտները լուծարելու և դրա տեղը նորը ձևավորելու համար պետք է ներկայացվեին լուրջ փաստարկներ և հիմնավորումներ, հնարավորինս հստակ պետք է ներկայացվեին այն խնդիրները, որոնք կարելի է լուծել բացառապես գործող ինստիտուտները լուծարելու և ոչ թե շուրջ 25 տարի գործող ինստիտուտները բարեփոխելու եղանակով: Այսօր փաստ է այն, որ իշխանությունը սահմանադրական ու վճռաբեկ դատարանները բացարձակ անհասկանալի քաղաքական նպատակներով ցանկանում է միացնել միմյանց հետ՝ վստահաբար չգիտակցելով, որ նման քայլով նաև չլուծված խնդիրների բեռ է ավելացնելու պետության վրա։

Կարող ենք հստակ արձանագրել, որ տեղի ունեցածը գործընթացի իմիտացիա է, իրական խնդիրներից և գործընթացներից շեղող օրակարգ։ Ակնհայտորեն երկրի համար Մայր օրենք մշակող պետական հանձնաժողովը, ըստ էության, զբաղված է ժանգլյորությամբ, և ներկայումս կարող ենք փաստել, որ տվյալ խումբն ի վիճակի չէ նոր Սահմանադրություն գրելու։ Այս գործընթացը կեղծ օրակարգ է, քանի որ, բոլոր հաշվարկներն ու կանխատեսումները ապացուցում են, որ այն երբեք չի դրվելու հանրաքվեի, չունի անհրաժեշտ լեգիտիմություն և նպատակ ունի բավարարել իշխանափոխությանն աջակցած մարգինալ խմբերի շահերը։ Դժվար է չհամաձայնել այն պնդմանը, որ ցանկացած ֆունդամենտալ փոփոխության պատշաճ իրացում ենթադրում է լուրջ մարդկային, մասնագիտական, նյութական և այլ ռեսուրսի ներգրավում ու կենտրոնացում: Ավելին, ֆունդամենտալ փոփոխության առնչությամբ ցանկացած որոշում պետք է հիմնված լինի առկա խնդիրների, առաջարկվող լուծումների և հնարավոր ռիսկերի գնահատման ու դրանց միջև պատշաճ հավասարակշռություն գտնելու հանգամանքի վրա:

Արթուր Կիրակոսյան

www.1or.am