ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Հայաստանը ճանաչել է Պաղեստինը սրելով հարաբերություններն Իսրայելի հետ

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Հայաստանի կառավարությունը հունիսի 21-ին հայտարարել է, որ ճանաչելու է Պաղեստին պետությունը վերջին շաբաթներին Նորվեգիայի, Իռլանդիայի, Իսպանիայի և Սլովենիայի կողմից արված նմանատիպ հայտարարություններից հետո, գրում է JTA-ի լրագրող Լարի Լյուքսները, գրում է lechaim.ru-ն։

Որոշումը, որը Հայաստանը դարձնում է նման ճանաչում տված 145-րդ երկիրը, արժանացել է պաղեստինյան իշխանությունների գովասանքին և Իսրայելի սուր հանդիմանությանը: Անդրադառնալով «Գազայում տիրող աղետալի հումանիտար իրավիճակին» ՀՀ ԱԳՆ-ն ասել է, որ այդ քայլին է գնացել, քանի որ Հայաստանն անկեղծորեն հավատարիմ է Մերձավոր Արևելքում խաղաղության և կայունության հաստատմանը, ինչպես նաև հրեա և պաղեստինյան ժողովուրդների միջև տևական հաշտեցմանը։ Սակայն այս քայլը կարող է միայն բարդացնել հայ-իսրայելական կապերի բարելավմանն ուղղված ջանքերը և տարածել այն ընկալումը, որ Հայաստանը հակասեփականության օջախ է:

Իսրայելի պաշտոնյաները Թել Ավիվում Հայաստանի դեսպան Արմեն Հակոբյանին հրավիրել են հանդիպման պաշտոնական հանդիմանության համար։ Երկու երկրների հարաբերություններն արդեն իսկ սրվել են Հայաստանի ոխերիմ թշնամի Ադրբեջանին միլիարդավոր դոլարների իսրայելական զենքի վաճառքի, ինչպես նաև Երուսաղեմի Հին քաղաքում հայկական եկեղեցու ունեցվածքի շուրջ հողային դաժան վեճի պատճառով: Շատ հայեր խորապես վիրավորված են, որ Իսրայելը դեռ պաշտոնապես չի ճանաչել 1,5 միլիոն էթնիկ հայերի ցեղասպանությունն Օսմանյան Թուրքիայի տիրապետության ներքո 1915 թվականին: Ամեն տարի ապրիլի 24-ին աշխարհասփյուռ հայերը, այդ թվում Իսրայելում, նշում են Ցեղասպանության հիշատակի օրը հանդիսավոր հիշեցնելով 20-րդ դարի առաջին ջարդերի և այն իրադարձության մասին, որը ծնունդ տվեցին «ցեղասպանություն» եզրույթին։

«Մենք զգում ենք, որ հրեաներն ու հայերն ընդհանուր ճակատագիր ունեն։ Եվ դա է պատճառը, որ մեզ ավելի ցավ է պատճառում, երբ այդ վերաբերմունքը գալիս է Իսրայելից, - ասել է ՍիվիլՆեթի երևանյան լրատվական գործակալության ավագ խմբագիր Ստելլա Մեհրաբեկյանը,- մենք ակնկալում ենք, որ Իսրայելի գործողությունները հիմնված կլինեն բարոյական նկատառումների վրա։ Գուցե միամտություն է թվում, բայց երբ ձեր երեխաներին սպանում են իսրայելական անօդաչու սարքերը, դուք չեք կարող անտարբեր մնալ»։

«Չնայած Իսրայելի պաշտոնական դիրքորոշմանը, իսրայելցիների մեծ մասն ընդունում է, որ օսմանյան տիրապետության տակ գտնվող Թուրքիան իսկապես սպանել է ավելի քան 1 միլիոն էթնիկ հայերի ավելի քան մեկ դար առաջ, - ասել է Մարինա Կոզլիները, հայ հրեա, որն ապրում է Թել Ավիվի Բաթ Յամ արվարձանում,- այստեղ փողոցում գտնվող որևէ մեկին հարցրեք, նրանք բոլորը լիովին աջակցում են Հայաստանին», - նշել է Կոզլիները, ով ապրիլի 24-ին ղեկավարել է ցեղասպանությունը ոգեկոչող տեղական արարողությունը Պետահ Տիկվայում, որտեղ ապրում է Իսրայելում ապրող հայերի գրեթե կեսը:

Իսրայելում դեսպան Արմեն Հակոբյանը հրաժարվել է մեկնաբանել Պաղեստինի կառավարության կողմից իրեն ճանաչելու մասին տեղեկությունը։ Բայց վերջերս երևանյան սրճարաններից մեկում տված հարցազրույցում նա ասել էր, որ հրեական պետությունն ավանդաբար հրաժարվում է ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը, որպեսզի չվիրավորի Թուրքիային, որը տարիներ շարունակ Մերձավոր Արևելքում նրա մի քանի մահմեդական դաշնակիցներից մեկն է եղել:

Նույնիսկ այն ժամանակ, երբ այդ կապերը փլուզվել են Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի օրոք, Իսրայելը դիմադրել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ հայերի հետ կատարվածը ցեղասպանություն անվանելուն, չնայած այն հանգամանքին, որ 2021 թվականի ապրիլի 24-ին Ջո Բայդենը դարձավ ԱՄՆ առաջին նախագահը, ով հենց դա կատարեց:

«Հայերի համար միևնույն չէ, քանի որ երբ խոսքը գնում է Իսրայելի մասին, դա հավասարազոր է ժխտման, - JTA-ի հետ զրույցում ասաց Հակոբյանը,- և նրանք, ովքեր ժխտում են Հայոց ցեղասպանությունը, օգտվում են դրանից: Նրանք ըստ էության ասում են. «Եթե Իսրայելը չի ​​ճանաչում դա, նշանակում է, որ դա երբեք չի էլ եղել»»:

Վեճերը ծագում են երեք ընթացող հակամարտությունների ֆոնին` Ուկրաինայում հատուկ գործողություն, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև շարունակվող ռազմական գործողություններ և Գազայի հատվածում Համասի դեմ Իսրայելի պատերազմ: Քանի որ վերջին երկու տարիների ընթացքում Հայաստանի փոքրիկ հրեական համայնքն աճել է հազարավոր ռուս և ուկրաինացի հրեաների Երևան ժամանմամբ, ավելացել է նաև հակասեմական միջադեպերի թիվը: Ռաբբի Գերշոն Բուրշտեյնը Երևանի Մորդեխայ Նավի համայնքի հոգևոր առաջնորդն է և միակ ռաբբին այս 2,8 միլիոնանոց երկրում, որի 97 %-ը Հայ առաքելական եկեղեցու հետևորդներ են։

Բուրշտեյնն ասում է, որ իր փոքրիկ սինագոգը՝ Չաբադի ֆորպոստը, վանդալիզմի է ենթարկվել Ռոշ Հաշանայից հետո երեք անգամ, սկզբում սեպտեմբերին, այնուհետև Իսրայելի վրա Համասի հարձակումից երեք օր առաջ և երրորդ անգամ նոյեմբերին: Յուրաքանչյուր դեպքում վնասը նվազագույն է եղել, թեև երրորդ անգամ դիմակավորված անձինք հրդեհել են շենքը և ավելի ուշ ասել, որ գործում են «Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակի» անունից, որը դեմ է Իսրայելի կապերին Ադրբեջանի հետ: Ե՛վ Բուրշտեյնը, և՛ Հակոբյանը նշել են, որ իրենք այդ միջադեպերը համարում են Հայաստանը վարկաբեկելու բացահայտ փորձ։

«Մեր սինագոգի պատմության մեջ երբեք հարձակում չի եղել, իսկ հիմա երեքն են եղել, - ասել է Բուրստեյնը,- ես բացառում եմ տեղի բնակիչների ներգրավվածությունը, քանի որ այդ մասին առաջին հրատապ լուրերը հնչել են Ադրբեջանի և Ռուսաստանի հետ առնչվող ալիքներից։ Նրանք տարածում են այս տեղեկությունը Հայաստանը ներկայացնելու որպես երկիր, որտեղ գերիշխող է հակասեմիտիզմը։ Իսկ Ռուսաստանի շահն ակնհայտորեն կանխելու մեջ է Իսրայելի և Հայաստանի միջև մերձեցումը»։

Հակոբյանը հավելել է, որ «հարձակումից 15 րոպե չանցած Ադրբեջանի դեսպանն է Twitter-ում ինչ-որ բան է գրել, այսինքն այնքան խելացի չեն եղել, որ գոնե մի քիչ սպասեն»:

Հիմնականում քրիստոնյա Հայաստանը և հիմնականում մահմեդական Ադրբեջանը՝ նախկին խորհրդային երկու հանրապետությունները, հակառակորդ հարաբերություններ են ունեցել դեռևս ԽՍՀՄ-ի ստեղծումից առաջ։ Հարևան երկրները երկու պատերազմ են մղել վիճելի Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանի համար՝ 1988-ից 1994 թվականներին և կրկին 2020 թվականին։ Լարվածությունը կրկին բռնկվել է 2023 թվականի սեպտեմբերին, երբ Ադրբեջանն իսրայելական զենքի և անօդաչու թռչող սարքերի, ինչպես նաև թուրքական դիվանագիտական ​​աջակցությամբ Ղարաբաղից Հայաստան դուրս մղեց ավելի քան 100,000 էթնիկ հայերի, գործնականում ողջ բնակչությանը: Ենթադրվում է, որ Իսրայելն Ադրբեջանին է մատակարարել ծանր հրետանու, հրթիռային կայանների և անօդաչու սարքերի զինանոցի մոտ 70 %-ը: Դրա դիմաց Իսրայելը հում նավթի իր կարիքների մոտ 40 %-ը ստանում է Ադրբեջանից, վերջինս նաև թույլ է տալիս իսրայելական անօդաչու սարքերին Իրանի հետ սահմանից դիտարկել իրանական տարածքը։

«Սա ռազմական ներուժի ողբալի օգտագործում է, որը տրվել է հանցավոր բռնապետությանը, որը լկտիաբար սպանել է խաղաղ բնակիչներին և ոտնահարել Հայաստանի ինքնիշխանությունը»,- Armenian Weekly առցանց հրապարակման մեջ գրել է սյունակագիր Ստեփան Փիլիգյանը, - Իսրայելը մեղսակից է հայերի վրա այդ հարձակմանը։ Իսրայելի գոյության և իրեն պաշտպանելու իրավունքն այստեղ չի քննարկվում։ Սա բարոյապես կոռումպացված քաղաքականություն է Իսրայելի նման երկրի համար, որը հիմնված է ինքնորոշման և ազատության իդեալների վրա, բայց որն իրականացվում է այլոց իրավունքներից զրկելով»։

Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկական զտումներն արագորեն մարեցին հասարակության գիտակցությունից հոկտեմբերի 7-ից հետո, երբ Իսրայելը դաժան հարձակման ենթարկվեց և Գազայի հատվածում պատասխանեց Համասի դեմ պատերազմով: Ինչպես և այլուր, Հայաստանում էլ պատերազմին դիմակայելը երբեմն վերածվում է հակասեմիտիզմի:

Մի քանի ամիս առաջ քաղաքական մարքեթինգի մասնագետ Աբել Սիմոնյանը, ում հայրական տատիկը հրեա է, մտել է երևանյան փաբ և լսել, թե ինչպես են երկու հայերեն խոսող տղամարդիկ նախատում Իսրայելին Գազայի հատվածում պատերազմի համար: «Մեկն ասաց, որ հրեաները դեմ են Պուտինին, և որ նրանք փորձում են տարաձայնություններ սերմանել ամենուր,- պատմել է նա,- ես միջամտեցի և խնդրեցի նրանց ատելություն չսփռել և զսպել այն, քանի որ վիրավորում են իմ զգացմունքները: Իրավիճակը լարվեց ու նրանք սպառնացին կոկորդս կտրել»։

Քաղաքական խորհրդատու Էրիկ Հակոբյանը, ով տարիներ շարունակ օգնել է Կալիֆոռնիայի հայտնի դեմոկրատներին հաղթել ընտրություններում, նախքան 2017 թվականին Հայաստան տեղափոխվելը, ասել է, որ հայերի որոշ մասը իսկապես բարձրաձայն խոսում է հրեաների նկատմամբ իրենց ատելության մասին, ինչը հիմնականում պայմանավորված է Ադրբեջանի հետ Իսրայելի բարեկամությամբ, իսկ հոկտեմբերի 7-ից հետո այդ ատելությունը մեծացել է։

Բայց նա ընդգծել է, որ այդ մարդիկ ողջ հասարակության համար ազդեցություն կամ նշանակություն չունեն։ «Իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունը Հայաստանում խնդիր չէ,- ասել է Հակոբյանը,- մարդիկ սեփական ցավն ունեն, իսկ այլ բաների համար ժամանակ չունեն»։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Most Popular