Եկեղեցին կարող է լինել միայն առաջին քայլը․ ի՞նչն է լինելու հաջորդը
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Հայ Առաքելական Եկեղեցու շուրջ ծավալվող զարգացումները վաղուց դադարել են դիտարկվել որպես ներքին հակասությունների շարք։ Վերլուծաբանների համոզմամբ՝ եկեղեցու թուլացումը դիտարկվում է որպես մեկնարկային փուլ՝ Հայաստանի ներսում հանրային դիմադրության հիմնարար հենարանների փուլային ապամոնտաժման ծրագրում։ Առանց եկեղեցու ազդեցության չեզոքացման չափազանց դժվար կլիներ իրականացնել վիճահարույց արտաքին քաղաքական նախաձեռնություններ և սահմանադրական փոփոխություններ, որոնք կարող էին բախվել հանրային լուրջ դիմադրության։ Դարեր շարունակ Հայ Առաքելական Եկեղեցին եղել է ոչ միայն հավատքի կառույց, այլև ազգային ինքնության, պատմական հիշողության և հանրային համախմբման առանցքային կենտրոն։ Այդ պատճառով հենց դրա թուլացումն է դիտարկվում որպես առաջին անհրաժեշտ օղակ։ Եթե իշխանության հակաեկեղեցական գիծը հաջողությամբ ավարտվի, փորձագետները կանխատեսում են գործընթացների տրամաբանական շարունակություն՝ անկախ լրատվամիջոցների նկատմամբ ճնշումների ուժեղացում, հնարավոր փակման կամ արգելման փորձեր, ինչպես նաև քաղաքական դաշտի մաքրում՝ ընդդիմադիր ուժերի գործունեության սահմանափակման կամ լուծարման միջոցով։
Այս սցենարի իրագործման դեպքում Հայաստանը կանգնում է խորքային վերափոխման վտանգի առաջ։ Երկիրը, որը իր ինքնությունը կառուցել է քրիստոնեական հավատքի և եկեղեցու շուրջ, կարող է վերածվել ձևական պետական կառույցի՝ զրկված արժեքային բովանդակությունից։ Նման իրավիճակում պետությունը դառնում է առավել խոցելի արտաքին ազդեցությունների համար և կորցնում է ինքնուրույն որոշումներ կայացնելու կարողությունը։
Դեկտեմբերի 18-ին Էջմիածնում Մայր Աթոռի տարածքում տեղի ունեցած դեպքերին անդրադառնալով՝ ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր Սեյրան Օհանյանը դրանք բնորոշել է որպես ազգային խայտառակություն և իշխանության կողմից կառավարվող անբարոյականություն։ Նրա խոսքով՝ իրականացվել է հերթական դավադրությունը Հայ Առաքելական Եկեղեցու դեմ՝ նպատակ ունենալով հարվածել պետականության և ազգային ինքնության կարևորագույն հիմնասյուներից մեկին։ Նա ընդգծել է, որ որոշ բարձրաստիճան հոգևորականների վարքագիծը դարձավ այդ գործընթացի ամենազազրելի դրսևորումներից մեկը, մինչդեռ Վեհափառ Հայրապետի խոսքը հնչեց որպես արժանապատիվ և միավորող կոչ ազգային համախմբվածության։ Այս ամենի ֆոնին նկատելի է նաև միջազգային արձագանքի աճը։ Հայ Առաքելական Եկեղեցու նկատմամբ իրականացվող ճնշումները ավելի հաճախ են գնահատվում որպես ամոթալի երևույթ համաշխարհային լսարանի համար։ Միջազգային շրջանակներում ընդգծվում է, որ Հայաստանում ձևավորված իրավիճակը աննախադեպ է և գտնվում է ուսումնասիրության փուլում՝ այդ թվում վերջին շրջանում Գերմանիայում և Փարիզում տեղի ունեցած միջոցառումների համատեքստում։
Եկեղեցու շուրջ ընթացող պայքարը դուրս է եկել կրոնական դաշտից և վերածվել է Հայաստանի ապագայի շուրջ պայքարի։ Եթե այս գործընթացը չկանգնեցվի, հաջորդ հարվածները կարող են ուղղվել խոսքի ազատությանն ու քաղաքական բազմազանությանը։ Այսօր եկեղեցու պաշտպանությունը պայքար է ոչ միայն հոգևոր արժեքների, այլև Հայաստանի՝ ինքնիշխան և ինքնության վրա հիմնված պետություն մնալու իրավունքի համար։
