«Հայաստան-ԵՄ. «Քաղաքական արդիականացում» հարաբերություններում»

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ 5 Դեկտեմբեր, 2025 10:16

«ԵՄ-ՀՀ համագործակցությունը տարիների ընթացքում միայն բարելավվել է: Այսօր մենք ընդունեցինք նոր ռազմավարական օրակարգ, որը արտացոլում է մեր համատեղ ձգտումը համագործակցել բազմաթիվ ոլորտներում», - ասել է ԵՄ արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության գերագույն ներկայացուցիչ Կայա Կալասը դեկտեմբերի 2-ին Բրյուսելում նոր գործընկերության օրակարգի ստորագրումից հետո մամուլի ասուլիսը բացելով: Ասուլիսը տեղի է ունեցել Կալլասի, ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանի և ընդլայնման հարցերով ԵՄ հանձնակատար Մարթա Կոսի միջև բանակցություններից հետո, գրում է dw.com–ը:

Ընդ որում Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագիրն է մնում Հայաստանի և Եվրոպական Միության հարաբերությունների իրավական հիմք, որի օրակարգի թարմացման անհրաժեշտությունը թելադրվեց 2020 թվականի Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ պատերազմից հետո աշխարհաքաղաքական իրողությունների փոփոխությամբ: Ներկայիս Բրյուսելում ընդունված փաստաթուղթը վավերացում պահանջող միջազգային պայմանագիր չէ, այլ ամրագրում է կողմերի քաղաքական պարտավորությունները խորացնելու համագործակցությունը։

dw.com-ին տված հարցազրույցում Հայաստանի խորհրդարանի եվրոպական ինտեգրման մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արման Եղոյանը ընդունված օրակարգը բնութագրել է որպես հարաբերությունների «քաղաքական արդիականացում», որը «մեկ քայլով գերազանցում է» հիմնական Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագիրը։ Պատգամավորի խոսքով հիմնական տարբերությունը համապարփակ անվտանգության բաղադրիչի ավելացումն է, ինչպես նաև Հայաստանի տնտեսական դիմադրողականությունը բարձրացնելու միջոցառումները։ Վերջին տարիներին Բրյուսելը զգալիորեն ընդլայնել է իր տնտեսական աջակցությունը (2021 թվականին խոստացված 2.6 միլիարդ եվրոյի փաթեթից մոտ 550 միլիոն եվրոն արդեն հատկացվել է)։ 2022 թվականի սրացմանը ի պատասխան հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղակայվեց ԵՄ մոնիթորինգային առաքելություն, իսկ 2024 թվականին Հայաստանը, Ուկրաինայից, Մոլդովայից և Վրաստանից հետո, հասանելիություն ստացավ Եվրոպական խաղաղության հիմնադրամին ստանալով 10 միլիոն եվրո հայկական բանակի համար ոչ մահաբեր սարքավորումներ գնելու նպատակով։

Ըստ Երևանի մամուլի ակումբի պատվավոր նախագահ Բորիս Նավասարդյանի նոր օրակարգի հիմնական «ավելացված արժեքը» նախորդ համաձայնագրի համեմատ ավելացած անվտանգության բաղադրիչն է։ Նա նաև մեջբերել է ԵՄ-ի փորձերը դեր գտնելու հաղորդակցությունների ապաշրջափակման գործում, որտեղ, նրա կարծիքով, Բրյուսելը հանդիպում է Բաքվի դիմադրությանը, մասնավորապես Նախիջևան ադրբեջանական անկլավով անցնող ճանապարհների վերականգնումը Հայաստանի տարածքով տարանցման հետ կապելու հարցում։

Քննարկման կենտրոնական թեման եղել է Հայաստանի դիմադրողականությունը արտաքին սպառնալիքների նկատմամբ։ Կայա Կալլասը հայտարարել է Երևանին նոր օգնության փաթեթ հատկացնելու մասին: «Այսօր ես ուրախ եմ հայտարարել 15 միլիոն եվրո հատկացնելու մասին խաղաղությունը աջակցելու և ավելի դիմացկուն Հայաստան կառուցելու համար»,– ասել է նա շեշտելով, որ Հայաստանը լուրջ հիբրիդային մարտահրավերների առջև է կանգնած։ Նրա խոսքով Ռուսաստանը և նրա լիազորված ուժերը արդեն իսկ սրում են ապատեղեկատվական արշավները Հայաստանի 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրություններին ընդառաջ։ «Մենք տեսնում ենք նույն ցանցերը, որոնք տեղակայվել էին Մոլդովայում և որոնք ակտիվ են եղել այնտեղ, ուստի «գործնական ծրագիրը» նույնական է: Մեր ֆինանսավորումը կներառի նաև արտաքին միջամտության հայտնաբերումը, վերլուծությունը և արձագանքը», - նշել է եվրոպական դիվանագիտության ղեկավարը: Մոլդովայի վերջին փորձը մեջբերելով նա հավելել է, որ արտաքին միջամտությանը հակազդելու համար անհրաժեշտ է «մարդկանց հետ այնպիսի մոտեցում», որտեղ ակտիվ քաղաքացիական հասարակությունը և ազատ, անկախ լրատվամիջոցներն են խաղում գլխավոր դերը: «Թույլ տվեք հստակեցնել, դուք միայնակ չեք բախվի այդ մարտահրավերներին, մենք այստեղ ենք ակտիվ աջակցություն ցուցաբերելու համար», - եզրափակել է Կայա Կալլասը։

Եվրոպական հանձնակատար Մարթա Կոսը շարունակել է ընտրությունների և ժողովրդավարության պաշտպանության թեման: Նա հիշեցրել է, որ հունիսյան ընտրությունները վճռորոշ կլինեն Հայաստանի ներքին կայունության և բարեփոխումների շարունակության համար: «Դուք կարող եք հույս դնել մեր աջակցության վրա ընտրական գործընթացները պաշտպանելու հարցում ամենուր՝ ոչ միայն Հայաստանում:

Ժողովրդավարությունները գնալով ավելի ու ավելի են հայտնվում սպառնալիքի տակ, և մենք պետք է միասին աշխատենք ապատեղեկատվությանը հակազդելու և քաղաքացիական հասարակությանը աջակցելու համար», - հայտարարել է նա:

Եվրոպական հանձնակատարը հայտնել է, որ կողմերը համաձայնության են եկել ժողովրդավարական ինստիտուտները ամրապնդելու անհրաժեշտության հարցում, նախքան դրանք ճնշման տակ կհայտնվեն: «Ահա թե ինչու, և սա նոր տեղեկատվություն է, մենք հատկացրել ենք 5 միլիոն եվրո Արևելյան հարևանության ծրագրի շրջանակներում տարածաշրջանային համագործակցության ակտիվացմանը և քաղաքացիական հասարակությանն ու անկախ լրատվամիջոցներին աջակցելու, այդ թվում Հայաստանում կայանալիք ընտրությունների նախապատրաստման շրջանում, ինչպես նաև ապատեղեկատվության բացահայտման, վերահսկման և դրա դեմ պայքարի համար», - հայտարարել է Կոսը։

Ի տարբերություն իր եվրոպացի գործընկերների, Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարը ձեռնպահ է մնացել Մոսկվային ուղղակիորեն քննադատելուց։ Իր ելույթում Արարատ Միրզոյանը խուսափել է կոնկրետ մեղադրանքներից սահմանափակվելով Բրյուսելի հետ համագործակցության կարևորության մասին, «հիբրիդային սպառնալիքներին հակազդելու» և «ժողովրդավարական ինստիտուտները շարունակաբար ամրապնդելու» ընդհանուր հայտարարությամբ։