Հայերեն
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ( 05 դեկտեմբեր)

ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ

ՈՐՈՇ ՏՈՆԵՐ-Տնտեսական և սոցիալական զարգացման համար պայքարող կամավորների համաշխարհային օր, Ռուսաստան՝ Ռուսաստանի մարտական փառքի և Կամավորների օր, Ուկրաինա՝ Վիճակագրության ոլորտի աշխատողների օր:


ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ


1837- Մոլդովայի Բոդուշան քաղաքում ծնվել է հայագետ Ստեփաննոս Պալասանյանը:
1837 – վախճանվել է հայագետ Հակոբ Շահեն-Ջրպետյանը։
1917- ռուսների և թուրքերի միջև կնքվել է այսպես կոչված Էրզինջանյան հրադադարը, որը բերել է Արևմտյան (թուրքական) Հայաստանից ռուսական զորքերի մասսայական վերադարձի Ռուսահայաստան:
1918- սկսվել է հայ-վրացական պատերազմը Լոռվա համար, որի ժամանակ Դրոյի գլխավորած հայկական բանակը կարճ ժամանակում Վրաստանին հասցրել է ծանր հարված։
1920 - ՀԽՍՀ Հեղկոմի առաջին հրամանով ստեղծվում է ՀԽՍՀ Ռազմական գործերի ժողովրդական կոմիսարիատ։
- Երևանում լույս է տեսել ՀԿԿ Կենտկոմի և Հայհեղկոմի օրգան «Կոմունիստ» օրաթերթի առաջին հայերեն համարը, որը 1921-ից վերանվանվել է «Խորհրդային Հայաստանի»։
1921– Նեմեսիս գործողության շրջանակներում Արշավիր Շիրակյանը Հռոմում սպանել է երիտթուրք կուսակցության առաջին կաբինետի ղեկավար Սայիդ Հալիմին։      
 1936-  շահագործման է հանձնվել ՔանաքեռԳԷՍ-ը:          
 - ԽՍՀՄ խորհուրդների 8-րդ արտահերթ համագումարը ընդունվել է ԽՍՀՄ նոր Սահմանադրությանը, որը հռչակել է «սոցիալիզմի լիակատար հաղթանակը», լուծարվել է Անդրկովկասի Խորհրդային Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետությունը իսկ  Հայկական ԽՍՀ -ն դարձել է միութենական հանրապետություն։:
1965– ծնվել է երաժիշտ, երգահան Վահան Արծրունին։
1988- Բաքվում ցրել են Ղարաբաղի համար անցկացվող ցույցը, ձերբակալվել է 547 ցուցարար, զոհվել է երկու մարդ:
1992 - վախճանվել է նկարիչ Կառլոս Աբովյանը:
2005-սկսվել է ԱՄՆ-ի նախագահ Բուշի և Վրաստանի նախագահ Սահակաշվիլու դեմ մահափորձ իրականացնելու մեջ մեղադրվող Վրաստանի քաղաքացի Վլադիմիր Հարությունյանի դատավարությունը: 
2011-Երևանի կենտրոնում գտնվող «Փարիզյան սուրճ» խանութ-սրճարանի բացօթյա հատվածը ապամոնտաժվել է, որովհետև քաղաքապետը որոշել է, որ պետք է մաքրել Աբովյան փողոցը: 
2013-«Դեմ են ՀՀ պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգին» նախաձեռնությունը մեքենաներով բողոքի երթ-ակցիա է կազմակերպել մայրաքաղաքի կենտրոնական փողոցներում:
2017-Խորհրդարանը մերժել է ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունը դադարեցնելու «Ելք»-ի նախաձեռնությունը օրակարգ ընդգրկելու հարցը:
2018-խորհրդարանական ընտրությունների նախընտրական քարոզչության շրջանակներում Հանրային հեռուստատեսության  ուղիղ եթերով տեղի է ունեցել բոլոր 11 ուժերի առաջին դեմքերի հեռուստաբանավեճը:
2019-Գեղարքունիքի մարզի Արծվաշեն համայնքի նախկին բնակիչները բողոքի ցույց են կազմակերպել կառավարության շենքի դիմաց։ Նրանք փոխհատուցում են պահանջել իրենց կորցրած տների համար։
2021-Հայաստանի խոշորացված 36 համայքներում տեղի են ունեցել ՏԻՄ ընտրություններ:


ԱՇԽԱՐՀՈՒՄ


մ.թ.ա.63- Կապիտոլիումի Տուլլինյան բանտում մահապատժի են ենթարկվել Կատալինի  դավադրության հինգ մասնակիցներ: Դա հնարավոր է եղել  իրականացվել է մեկ օր առաջ Սենատի կայացրած թուլատրության համաձայն, ըստ որի ավագ կոնսուլ Ցիցերոնը առանց դատի կարող է մահապատժի ենթարկել մարդկանց:
1349 —Նյուրինբերգում սկսվել են հրեական ջարդեր, քանի որ հրեաները կասկածվել են ժանտախտի տարածման մեջ:
1456-տեղի է ունեցել երկրաշարժ, որը ավերել է Նեապոլը, 35 000 մարդ զոհվել է:
1484-Հռոմի պապ Ինոկենտի 8-րդը հրապարակել է բուլլա, որը սկիզբ է դրել 16-17-րդ դարերին Եվրոպայում  իրականացվող վհուկների որսին:
1492- Քրիստոֆոր Կոլոմբոսը հասել է Հաիթի կղզի:
1766- Լոնդոնում (Անգլիա) հիմնադրվել է «Քրիստիս» աճուրդային տունը:
1791– վախճանվել է ավստրիացի աշխարհահռչակ երգահան, բոլոր ժամանակների մեծագույն երաժիշտներից մեկը հանդիսացող Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտը։
1803 –ծնվել է  ռուս բանաստեղծ Ֆյոդոր Տյուտչևը:
1812 —Նապոլեոնը թողել է իր զորքը Ռուսաստանում և ուղևորվել Փարիզ:
1848 –ԱՄՆ-ի նախագահ Ջեյմս Պոլկը հաստատել է Կալիֆորնիայում ոսկի գտնելը, որը բերել է ոսկու տենդին:
1890 - ծնվել է   գերմանացի ռեժիսոր, սցենարիստ, համր կինոյի մեծագույն վարպետ Ֆրից Լանգը:
1901– ծնվել է ամերիկացի կինեմատոգրաֆիստ, մուլտիպլիկատոր, գործարար Ուոլթ Դիսնեյը։
1904 —ռուս-ճապոնական պատերազմի ժամանակ Պորտ-Արտուրի մոտ ճապոնացիները ոչնչացրել են ռուսական նավատորմը:
1925 —տեղի է ունեցել էյզենշտեյնի «Պոտյոմկին զրահանավը» ֆիլմի պրեմերան:
1926– վախճանվել է ֆրանսիացի ճանաչված գեղանկարիչ, ֆրանսիական իմպրեսիոնիզմի հիմնադիրներից մեկը հանդիսացող Կլոդ Մոնեն։
1941- Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Մոսկվայի տակ սկսվել է խորհրդային զորքերի հակահարձակումը:
1946 - ծնվել է   իսպանացի օպերային երգիչ (տենոր) Խոսե Կարերասը:
1952– Լոնդոնի վրա հսկա փոշու ամպ է (սմոգ) իջել, որը ցրվել է միայն 4 օր անց, ծխի հետևանքով զոհվել է մոտ 12 000 մարդ։
1957– ջուր է իջեցվել խորհրդային «Լենին» ատոմային սառցահատը, որը աշխարհում առաջին միջուկային շարժիչով աշխատող վերջրյա նավն էր։
2009 —ռուսական Պերմ քաղաքի «Կաղ ձի» ակումբում բռնկվել է հրդեհ, որի արդյունքում զոհվել է 156 մարդ:
2013 - վախճանվել է Հարավ Աֆրիկյան Հանրապետության առաջին սևամորթ նախագահ, մարդու իրավունքների ամենահայտնի ակտիվիստ Նելսոն Մանդելան։
2020 —ճապոնական «Հայաբուսա-2» զոնդը Երկիր է բերել Ռյուգա ասերոիդից վերցված գրունտը:
2021 —վախճանվել է խորհրդային ռուս պրոդյուսեր, դերասան և կինոքննադատ Մարկ Ռուդինշտեյնը:

Կ.Խաչիկյան

Հայ դերասանների մասնակցությամբ «Անորա» ֆիլմն ընդգրկվել է Բարաք Օբամայի սիրելի ֆիլմերի ցանկում ԱՄՆ-ն մանրամասներ է հաղորդել Եմենի մայրաքաղաքի վրա գիշերային ավիահարվածների մասին «Նոր ես». Անահիտ Սիմոնյանի նոր սանրվածքն ու համարձակ կերպարը Ցանկության դեպքում՝ ՌԴ-ԱՄՆ հարաբերությունների կարգավորումը հնարավոր է, Մոսկվան երբեք չի կորցրել այդ ցանկությունը. Պուտին Չինաստանը բողոք է հայտնել ԱՄՆ-ին՝ Թայվանին 57,3 մլն դոլարի ռազմական օգնություն տրամադրելու կապակցությամբ Ուսիկը ռևանշ մենամարտում հաղթել է Ֆյուրիին՝ պաշտպանելով բռնցքամարտի աշխարհի չեմպիոնի տիտղոսը Ռուսական զորքերը վերահսկողության տակ են վերցրել ԴԺՀ-ի և Խարկովի մարզի բնակավայրերը. ՌԴ ՊՆԳերմանիայում սուգ էԱրթիկի տարածաշրջանում թույլ ձյուն է տեղում Տեսնենք, թե որտեղ է Զուրաբիշվիլին շարունակելու իր կյանքը՝ ճաղերի հետևո՞ւմ, թե՞ ազատության մեջ․ Կոբախիձե15 երեխա և երկու մեծահասակ լողավազանում թունավորվել են քլորի գոլորշիներից. ՌԴ Պլանային ջրանջատում Արարատի մարզում դեկտեմբերի 24/25-ին Հրդեհ է բռնկվել Հայաստանի ազգային հավաքականի նախկին ֆուտբոլիստի Ford Fusion-ում. այն վերածվել է մոխրակույտիՕձն ընտրել է հաջողակներին. Կենդանակերպի որ նշաններն ընդմիշտ կհիշեն 2025 թ.-ը Տարածաշրջանում պայմանները փոխվել են․ Անկարան՝ ՄոսկվայինՈր շենքում է տղամարդու դի հայտնաբերվելԹրամփը սպառնացել է վերադարձնել Պանամայի ջրանցքը«Քաղաքակիրթ աշխարհին» պետք էր միայն Ռուսաստանի կործանումը. Պուտին Ուկրաինայում ծանր դրություն է. ռուսները մեծ թափով առաջ են շարժվումՆստել, նայում եմ նկարիդ... ծնունդդ շնորհավոր ասե°մ, թե լռեմ մրմուռով. Կարին Տոնոյան Խոստացել էին «կուրորտ», 2020թ. մտցրեցին ցեխի վաննայի մեջՀՀ նախագահը մի շարք օրենքներ է ստորագրել Քաղաքագետը Արևմտյան զենքի մատակարարումը Հայաստան սպառնալիք է համարել ոչ միայն Ադրբեջանի համարՍննդային թունավորումով Սպիտակի ԲԿ է ընդունվել 5 տուժածԱյսօր երեկոյան Հայաստանի առանձին շրջաններում թույլ ձյուն է սպասվում Ողբերգական լուր՝ Թուրքիայից. ինչ է կատարվել Հայաստանի իշխանություններին պատասխանել է ՀԱՊԿ նախկին գլխավոր քարտուղարը. «Ստում են այնպես, ասես շնչում են» Ավտովթար՝ Արարատի մարզում. կան վիրավորներ Հրաշքով ողջ են մնացել. ՌԴ-ում գտել են կորած ինքնաթիռըՓաշինյանը որոշել է ձերբակալել Պուտինին. Ամեն ինչում Ռուսաստանն է մեղավորՍտեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար Զինագործները ռմբակոծեցին Սելհերստ Պարկը․ Արսենալը հյուրընկալվելիս ջախջախեց Քրիստալ Փելասին Ողբերգական դեպք՝ Քասախ գյուղում. շենքերից մեկի բնակարանում հայտնաբերվել է տղամարդու մարմինՎանաձորում սննդային թունավորման դեպք է արձանագրվել․ 10 քաղաքացի տեղափոխվել է հիվանդանոց Արտակարգ դեպք է տեղի ունեցել Երևանում. ավտոմեքենայի վերանորոգման հետ կապված վիճաբանություն է եղել․ կա վիրավոր Երևանին շտապ թարմ ուղեղներ և միջնորդ է պետքԵվրոն ու դոլարը թանկացել են. ի՞նչ փոխարժեք է սահմանված դեկտեմբերի 22-ինՍիրիան ՊՆ նոր ղեկավար ունիԵրեկոյան հնարավոր է թույլ ձյուն տեղաՍյունիքի մարզի բարձրադիր գոտիների ավտոճանապարհներին տեղ-տեղ առկա է մերկասառույցՍտեփանակերտում հայկական ինքնապաշտպանական ուժերը զինաթափ են արել ԽՍՀՄ 81-րդ օպերատիվ գունդը. պատմության ասյ օրը( 22 դեկտեմբեր) Արեւի վրա ուժգին բռնկումներ են տեղի ունեցել Այսօր Ադրբեջանն օկուպացրած Շուշի է տեղափոխել 191 ադրբեջանցու Երևանում ձյուն կգա՞․ եղանակն՝ առաջիկա օրերին Պակիստանի թալիբները գրոհել են բանակային ուղեկալը Աֆղանստանի հետ սահմանին. զոհվել է 16 զինվոր Եղանակը Հայաստանում Ուկրաինայի նախագահն ազատել է մի շարք երկրների դեսպանների եւ նշանակել նորերին Աբխազիայի նախագահի պաշտոնակատարը ՌԴ-ից էլեկտրաէներգիայի հումանիտար մատակարարում է խնդրել, երկրում ներդրվել է հովհարային անջատման ռեժիմՇինությունում հայտնաբերվել է երեք կիլոգրամից ավելի կանեփանման զանգված (տեսանյութ) Սիրիայում Իրանի դեսպանության աշխատակից է սպանվել
Ամենադիտված