Հայերեն
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ՝ խինկալի

ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

Հավանաբար երկրի վրա ոչ մի ուտեստ չունի իր ծագման մասին այնքան լեգենդներ, որքան խինկալին: Ամենատարածված լեգենդներից մեկը ասում է հետևյալը. 18-րդ դարում Վրաստանի և Պարսկաստանի պատերազմի ժամանակ շատ վիրավոր զինվորներ են եղել, որոնք տարբեր պատճառներով չէին կարողացել կոշտ սնունդ ընդունել: Բացի դա, լեռներում գտնվող տանտիրուհիները գործնականում ոչ մի այլ բան չեն ունեցել բացի ոչխարի մսից, ալյուրից և ձվից, այնպես որ նրանք գտել են մի պարզ ուտեստ՝ խմորով լցոնված մսի պարկիկներ, որն օգնել է փրկել շատ կյանքեր: Այդպես է ծնվել ներսում անուշահոտ արգանակով լի նուրբ և փափուկ խինկալին: Խինկալիի մասին ամենահետաքրքիր պատմությունն էլ բացատրում է, թե ինչու այդ իդեալական պարկիկները պետք է ունենան ուղիղ 28 ծալք, ոչ ավել, ոչ պակաս: Ամեն ինչ 28 թվի սուրբ նշանակության մեջ է (Արեգակը 28 օրում է անցնում երկնոլորտի մեծ շրջանը): Հնում վրացիները օգտագործել են այլ ժամանակային համակարգ, որը տարբերվել է ժամանակակիցից. նրանք ունեցել են տարեկան 13 ամիս, որոնցից յուրաքանչյուրը բաղկացած է եղել 28 օրից, ինչը ընդհանուր առմամբ կազմել է 364 օր: Այդ ժողովրդի տրամաբանությունը պարզ և լակոնիկ էր. խինկալի պոչը արևն է, իսկ 28 ծալքերը  արեգակնային ցիկլի օրերն են: Այդ ուտեստի ծագման մասին մեկ այլ վարկած էլ ունեն պատմաբանները:

Նրանք համոզված են, որ խինկալի նախատիպը ի սկզբանե ունեցել է  հին Պուշարի էթնիկական խումբը, որոնց շնորհիվ ուտեստը սկսել է տարածվել իրենց բնակավայրերից շատ հեռու: Պուշարները խինկալիին ավելացնելիս են եղել անանուխ, ինչը դրանց տվել է աներևակայելի բուրմունք և հատուկ յուրահատկություն: Վրաստանում ոմանք այն կարծիքին են, որ այդ սիրված ազգային ուտեստի հայրենիքը Պասանաուրի գյուղն է, որը գտնվում է Կազբեգի տանող ճանապարհին: Այնտեղ կարելի է տեսնել բոլորովին այլ տեսակի խինկալիի պարկիկներ՝  շատ ճարպոտ և փոքր, բայց շատ համեղ:

Այս վրացական ուտեստի մեջ ամենակարևորը միսն է: Պետք է նշել, որ խինկալին սովորական մեծ պելմենին չէ, այն անկախ խոհարարական միավոր է: Բանն այն է, որ խմորե պարկիկները լցոնվում են կտրտված մսով, ոչ մի դեպքում չի կարելի օգտագործել աղացած միս, հակառակ դեպքում դա արդեն խինկալի չի լինի: Կտրտած միսը թույլ է տալիս պահպանել մսի ամբողջ հյութը, որը ուտեստի բաղկացուցիչ մասն է: Սովորաբար ընդունված է գառան միս օգտագործել, բայց հորթի մսով  խինկալիներ պատրաստելը ևս թույլատրվում է: Չնայած վերը նշված կանոնների խստությանը, այդ ուտեստը ունի իր տարատեսակները Վրաստանի տարբեր շրջաններում և քաղաքներում: 

Թբիլիսիում, ամենայն հավանականությամբ, ձեզ կմատուցեն մսով և կանաչով պատրաստված խինկալի «Կալակուրի»: Հնարավոր է նաև, որ ճաշացուցակում լինեն  կարտոֆիլով, սնկով և աղացած մսով պարկիկներ: Դա նույնպես ընդունելի է: Սամեգրելոյում, Աջարիայում և Գուրիայում դժվար թե գտնեք նույն ուտեստը, քանի որ այնտեղ դրանք պատրաստել ընդունված չէ: Բայց Կախեթիում և Մցխեթա-Մթիանեթիում կարելի է անհամար տարատեսակների պարկիկներ պատվիրել և վայելել զարմանալի համը: Որպեսզի չշփոթվեք վրացական հարուստ խոհանոցի առաջարկած խինկալիների տեսակների մեջ, հիշեք ամենաառաջնայինը՝ խինկալի «Կալակուրի» - միս/աղացած միս և կանաչի, խինկալի «Մտիալուրի» - միս/ աղացած միս, բայց առանց կանաչու, խինկալի «Կախեթի» - միայն խոզի միս, միայն տավարի միս:

Վաղ տարիքից Վրաստանի բնակիչներին սովորեցնում են ուտել այդ ավանդական ուտեստը՝ ըստ կանոնների: Նույն կերպ, տեղի բնակիչները խինկալի ուտելու «ճշմարիտ ձևը» ցույց են տալիս երկրի հյուրերին: Հիշե՛ք ամենակարևորը. միակ բանը, որը ավելացվում է խինկալուն սև պղպեղն է, պետք չէ ոչ մի սոուս, առավել ևս հաց: Անպայման պետք է իմանալ, որ պետք չէ անմիջապես վրա ընկնել խինկալուն, քանի որ այն ներսից շատ տաք է լինում, պետք է  թողնել մի քանի րոպե սառչի, պղպեղ պետք է ցանել առատորեն,  խինկալին չեն ուտում պատառաքաղով, քանի որ բարակ խմորը պարզապես պատռվում է, պետք է վերցնել պարկիկը պոչից,  մի քիչ խմոր կծել և ներսի արգանակը խմել, անգամ կարելի է խինկալին ամբողջությամբ դնել բերանը, պոչը ուտել  ընդունված չէ, երբեք մի փորձեք արդեն սառը խինկալին (դրանք պարզապես համով չեն), ավելի լավ է դրանք տապակել, որը ոչ պակաս համեղ ուտեստ է: Հիշո՞ւմ եք, որ պոչերը չեն ուտում: Զվարճալի պատմություն է կապված դրա հետ: Մի անգամ, Վրաստան կատարած այցի ժամանակ, Նիկիտա Սերգեևիչ Խրուշչովը համտեսել է իսկական խինկալի: Նրան, ինչպես ցանկացած այլ հյուրի, սովորեցրել են ճիշտ ուտել այդ ուտեստը և զգուշացրել, որ պոչերը դեն նետի: Խրուշչովը, որպես մեծ տնտեսվար չէր կարող ընդունել դա, քանի որ խինկալիները պատրաստվում են բարձրորակ ալյուրից: Նա նաև արագ հաշվել է, որ ամբողջ Վրաստանը տարեկան սպառում է 250 միլիոն խինկալի, ինչը նշանակում է, որ կորչում է ավելի քան մեկ տոննա թանկարժեք ալյուր: Դրանից հետո Վրաստանն այլևս առաջին կարգի ալյուր չի ստացել:

Բնութագրությունը հասանալի չէ

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am 

Կարևոր է, որ Հայաստանն ընդունի իրեն մեկնված խաղաղության ձեռքը․ Հուլուսի Աքար«Փաշինյանին հետապնդում է Ղարաբաղի ուրվականը»Զինծառայողին ինքնասպանության են հասցրելՈղբերգական դեպք՝ Տավուշում․ կիսակառույց շինությունում հայտնաբերվել է տղամարդու մոխրացած մարմինԶինծառայող Ժորա Կարապետյանին անզգուշությամբ ինքնասպանության հասցնելու վարույթի նյութերը, 2 անձի մեղադրանքով, ուղարկվել են դատարանՏիգրան Խաչատրյանը ՀՀ-ում հավատարմագրված դեսպանների հետ հանդիպում է ունեցել«Փաշինյանի «խաղը» կարող է Հայաստանից թողնել միայն պատմական հիշողություն»102-րդ ռազմաբազայի ներկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն էՈ՞վ է փչացնում հայ-ռուսական հարաբերություններըՍպասվում է առանց տեղումների եղանակ, օդի ջերմաստիճանը կբարձրանաՄիութենական պետությանը Հայաստանի անդամակցության հարցը երբեք չի քննարկվել. Սերգեյ ԿոպիրկինԴատավոր Վազգեն Ռշտունու նկատմամբ հնարավոր ճնշումների մասին հայտարարությանը դատախազությունը հարկ չի համարում ընթացք տալ Սոչիում անհաջողակ «Ռոմեոն» փորձել է հրկիզել սիրելիի ընտանիքին, բայց խառնել է տան դուռըԻնչպե՞ս դուրս գալ պահքից Կրակոցներ, արտակարգ իրավիճակ Եղեգնաձորում Իմ անունից սուտ հայտարարություններ են արվում. Լևոն Քոչարյան Ինչո՞ւ ադրբեջանական AzTV-ն չի հրապարակել ապօրինի բանտարկված Արայիկ Հարությունյանի հարցազրույցը Ալիևը Ռուբեն Վարդանյանի նկատմամբ ընդգծված վատ վերաբերմունք է ունեցել, անգամ հրաժարականն էր պահանջում. Սիրանուշ Սահակյան (տեսանյութ) «Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ Ադրբեջանը քարոզում է, թե «բնակչության ավելի քան 95 %-ը հավատում է գյուղերի վերադարձին»Կա 80 դեպք, երբ զենքը ցած են դրել և հայտնվել Ադրբեջանում, հետո նրանց ճակատագիրն անհայտ է դարձել Արբանյակները ֆիքսել են դեպի ռուսական նավահանգիստ գնացող հյուսիսկորեական տանկերներՓաշինյանի թիրախում Արցախի իշխանություններն են Հայտնի են ԽՍՀՄ Խնայբանկում ավանդի դիմաց փոխհատուցման նոր ցուցակներում համարների միջակայքերըՍյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել 5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին Դուք անկեղծ նախանձում եք ձեր ֆրակցիայի հիմարներին, որոնք դեռ ապրում են 2018-ի մայիսի մեջ․ Ռուբեն ՄխիթարյանԱլիևին նոր պատերազմ է հարկավոր. Ռուսական մամուլի անդրադարձըՀունաստանում երկու ուժգին երկրաշարժեր են գրանցվելԺամկետն անցած հավկիթեր են հայտնաբերվելՕրենքով գող Շաքրո Մոլոդոյն արդեն ազատության մեջ է Հռոմի պապը լվացել է 12 կին բանտարկյալների ոտքերը (լուսանկարներ) Գվարդիոլան կհեռանա «Մանչեսթեր Սիթիից» Ապրանքների համար սահմանված առցանց անմաքս առևտրի արտոնության շեմը փոխվելու է․ ի՞նչ է հայտնի ՍԱՏՄ-ն հրապարակել է ձվի արտադրության և իրացման շուկայի վերահսկողության միջանկյալ արդյունքները Կարճատև անձրև, քամու ուժգնացում. ինչ եղանակ կլինի Ներքին Հանդում դպրոցականներն ադրբեջանական դիպուկահարների նշանառության տակ են․ ԹաթոյանՕդային ճանապարհով փորձ է արվել ՀՀ ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ 3 սպանության փորձ, մեկը՝ հաջողված․ 40–ամյա բնակիչը խոստովանել է Այսօր աշխատանքից ազատվելու դիմում եմ ներկայացրել․ «Երևան ավտոբուս» ՓԲԸ տնօրեն Կաթնամթերքի արտադրամասի արտադրական գործունեության կասեցումը վերացվել է Երևան-Նոյեմբերյան միջպետական ճանապարհը կարող է մնալ ադրբեջանցիների տոտալ վերահսկողության տակ․ Սուրեն Պետրոսյան«Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունն այս տարի կյանքի կոչվեց «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի շնորհիվ (տեսանյութ) Խուզարկվել է նաև Ժիրայր Սեֆիլյանի բնակարանը Մեքենան գլորվել է ձորը. վարորդը հիվանդանոցում մահացել էՎաղվանից կենսաթոշակի և նպաստի 10 % հետվճարի ծրագրից կարող են օգտվել հետևյալ 11 բանկերի քարտապանները Պուտինը զարմացել է, որ Փաշինյանը Պրահայում Արցախն Ադրբեջանի մաս է ճանաչել. Լավրով «Հայաստանը տանում է դեպի փլուզում». ԼավրովԱրգելափակվել են «ՌՏՌ-ՊԼԱՆԵՏԱ» հեռուստաալիքի երկու հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում․ Ավետ Պողոսյան Ապրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան
Ամենադիտված